Hoe Plan Kiekendief in de Leemstreek leefgebied creëert voor de grauwe kiekendief

Na een kleine twee jaar Plan Kiekendief in de Vlaamse Leemstreek werden al  meer dan 50 ha beheerovereenkomsten voor grauwe kiekendief gesloten door landbouwers. Ook  soorten als velduil en blauwe kiekendief ondernamen broedpogingen in die gebieden, heel wat soorten op trek kiezen de maatregelen uit als rustpunt en de vogelakkers bieden ook ’s winters een grote meerwaarde voor onder andere muizeneters als grote zilverreiger. Het is nog even wachten op broedende grauwe kiekendieven. Maar het broedgeval dit jaar in Diksmuide in West-Vlaanderen stemt de partners in de Leemstreek hoopvol.

Plan Kiekendief

Sinds begin 2017 slaan met Plan Kiekendief 6 partners de handen in elkaar voor meer leefgebied en draagvlak voor de Grauwe Kiekendief in de Leemstreek: Agentschap Natuur en Bos, Regionaal Landschap Haspengouw & Voeren, Regionaal Landschap Zuid-Hageland, Grauwe Kiekendief  - Kenniscentrum akkervogels, Vlaamse Landmaatschappij, Werkgroep Grauwe Gors. Samen met de plaatselijke landbouwers creëren ze nieuw leefgebied voor deze soort in de open akkerplateaus in de Vlaamse Leemstreek. Die strekken zich uit van Bierbeek tot Maastricht.

De doelstelling van het soortbeschermingsprogramma grauwe kiekendief, eind 2015 goedgekeurd door Vlaams minister Joke Schauvliege, is om in Vlaanderen opnieuw vijftien koppels grauwe kiekendief aan het broeden te krijgen. Studies wezen uit dat daarvoor 450 ha nieuw leefgebied nodig is, te realiseren in de vorm van tijdelijke maatregelen zoals beheerovereenkomsten met landbouwers (80%) en in vaste structuren (20%). Voor de Vlaamse Leemstreek gaat het om 360 ha voor het aantrekken van negen koppels, waarvan een vierde gerealiseerd moet zijn tegen 2021. Aan de start van 2021 zal er dus 90 ha leefgebied moeten liggen met hopelijk als resultaat al enkele broedende grauwe kiekendieven.

Dankzij de grote verwevenheid met studiewerk door lokale partner Werkgroep Grauwe Gors en Nederlandse partner Grauwe Kiekendief – Kenniscentrum Akkervogels, die het voedselaanbod voor de grauwe kiekendief meet gedurende vier jaar, kan Plan Kiekendief continu gemonitord worden en zo nodig bijgestuurd.

Beheerovereenkomsten voor grauwe kiekendief

De landbouwers voeren het grootste deel van de maatregelen voor grauwe kiekendieven uit op hun landbouwpercelen. Zonder hun inspanningen staan we nergens.  Om de tijdelijke maatregelen te realiseren, biedt de VLM landbouwers twee nieuwe beheerpakketten aan: de vogelakker of jaagakker met afwisselend stroken luzerne en kruiden, en zomer- of wintergranen in wisselteelt. Het model van de vogelakker werd ontwikkeld in Nederland door Grauwe Kiekendief – Kenniscentrum Akkervogels en is afgestemd op het jachtgedrag van de grauwe kiekendief. Die schuimt voornamelijk akkerranden af op zoek naar muizen en kleine akkervogels. Wisselteelt speelt in op een aanbod van dekking en (stapel)voedsel voor heel wat akkervogels in de vorm van insecten en granen die in de winter op het veld blijven staan.

In de praktijk vergt het gebiedsgericht sluiten van beheerovereenkomsten heel wat maat- en puzzelwerk. De interesse van landbouwers voor de ‘kiekendiefpakketten’ is een bepalende factor in het project. Gelukkig werkt een team van enthousiaste bedrijfsplanners van de VLM mee aan de uitvoering van het soortenbeschermingsprogramma. Voor landbouwers is de vogelakker ook interessant omdat luzerne geoogst wordt deels op reguliere wijze en verwerkt kan worden tot veevoeder. Het is bovendien een gewas dat nauwelijks bemesting nodig heeft, werkt als bodemverbeteraar en een hoge droogteresistentie heeft. Op die manier wordt een win-win situatie gecreëerd voor biodiversiteit en landbouw.

De beheerovereenkomsten zijn een deel van het Vlaams Programma voor Plattelandsontwikkeling (PDPO III 2014-2020). Europa cofinanciert en stimuleert zo onder meer de beheerovereenkomsten in Vlaanderen. Alle informatie over de beheerovereenkomsten vindt u op www.vlm.be < themas < beheerovereenkomsten.

Het filmpje kadert binnen een pilootproject van LIFE BNIP en werd dus mede mogelijk gemaakt door Europese financiering van het LIFE programma. 

Met dank aan alle partners: Regionaal Landschap Zuid-Hageland, Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren, Agentschap voor Natuur en Bos, Provincie Vlaams-Brabant, Grauwe kiekendief - Kenniscentrum akkervogels