10 jaar Open Ruimte Platform
Feest met een nieuw boek 'Open Ruimte Coalities'
20 december 2023
Feestvieren door mekaar te inspireren
Op woensdag 6 december vierden we 10 Jaar Open Ruimte Platform (ORP) in het Provinciehuis van Vlaams Brabant. We kijken tevreden achterom. Wat begon als een offensief voor de open ruimte groeide in die 10 jaar uit tot een golf van samenwerkingen en projecten. Met 179 projecten binnen het ORP kijken we dan ook heel fier terug op onze verwezenlijkingen.
We startten de dag met twee klimaatdichters, Sara Eelen en Pieter Van De Walle.
“Hier keert het water, zegt hij
om het achterliggende land.
Samen werpen ze de aarde om met spatels
klemmen ze het water in zodat het niet kan weglopen
de onophoudelijke stroom, het transparante geluid
het is mooi, zegt ze
maar ik vertrouw het niet.
Ze bouwen het huis in rij met andere huizen
op de winterbedding van de rivier.
De grond zou vruchtbaar moeten zijn, de zee nabij en vol getijden
maar hij zoekt haar niet. Zij plaatst geen handen in de aarde.”
Uit 'Opgeworpen aarde' van Sara Eelen
water leest zichzelf een verhaal voor
zonder mensen, zonder velden
met een onverstaanbare lucht die niets belooft
ook niet wat er met de bomen zal gebeuren
water zegt dat alle dingen doodgewone dingen zijn
dat de bomen doodgewone bomen zijn
niet bedreigd, of met besmette bladeren
niet om planken van te maken
water luistert naar een verhaal over zichzelf
dat klinkt als een film waaruit alle dialoog is weggeknipt
en heeft geen commentaar
als de woorden zijn vertrokken
dan strijkt het oppervlak zichzelf weer tot een golf
en als water vraagt of het nog wakker is
dan zegt het dat het langzaamaan leert slapen
Uit 'Water leest zichzelf een verhaal voor' van Pieter Van De Walle
Eva Pfannes, directeur van OOZE presenteerde het werk ‘City of 1000 Tanks’ in Chennai, India. Lieven Destoppelaire bracht zijn geloofsbelijdenis als Vlaamse landbouwer.
Daarnaast deden de deelnemers inspiratie op tijdens workshops, speeddates of tijdens het debat. Het werd een dag met ruimte voor ontmoetingen, momenten om bij te leren en enthousiasme.
Lancering boek 'Open Ruimte Coalities'
Tot slot werd ook de publicatie ‘Open Ruimte Coalities’ gelanceerd, een samenwerking van Architecture Workroom Brussels, Public Space en de Vlaamse Landmaatschappij. Het boek is een portret van de groeiende praktijk van samenwerking in de open ruimte, en bestaat uit vier delen.
Twee sprekende toekomstverhalen
Een eerste deel gaat over tien toekomstverhalen in de open ruimte met mooie illustraties van Chloé Dierckx. We lichten er twee sprekende toekomstverhalen uit:
- De Barbierbeek verbindt
“De Barbierbeek is door zijn sterke meanders en naastgelegen bolle akkers een krachtig landschapselement in het Waasland. Het Water-Land-Schapsproject ‘Barbierbeek verbindt’ wil dit graag behouden en versterken. De coalitie zet in op natuurverbinding, natuurlijke overstromingsgebieden en landbouw. De symbiose tussen landbouw en beek is teruggekeerd door de aanleg van bufferstroken aan de akkerranden.”
- Interreg Europe Biogov
“Het Interreg Europe Biogov-project geeft landbouwers adviezen om voederbomen te herintroduceren op hun percelen. Voederbomen hebben veel voordelen. Ze bieden bescherming tegen zon, regen en wind voor het vee en verminderen door hun diepe wortels de kans op bodemerosie. Ze versterken de biodiversiteit en de landschapswaarde. Ook op de gezondheid van het vee hebben de bomen een positief effect.”
(Foto)reportages uit de open ruimte
Een tweede deel brengt reportages uit de open ruimte, met foto’s van Bob Van Mol. Journalist Esmeralda Borgo bezocht vier openruimteprojecten en maakte daar een reportage over.
- Samenwerken uit liefde voor het bocagelandschap.
“Bij dit soort initiatieven moet je goed beseffen dat je met mensen werkt en niet alleen maar met organisaties.”
Ann-Sophie Debergh - Regionaal Landschap Haspengouw & Voeren”
- Veerkracht in de vallei van de Kleine Nete
“Decennialang was het beheer van het gebied gericht op ontpoldering. Het belangrijkste doel was het overtollige water zo snel mogelijk afvoeren. De Kleine Nete is toen op verschillende plaatsen rechtgetrokken. Zestig jaar later realiseren we ons dat valleien een gigantische sponswerking hebben. Ze beletten dat Vlaanderen uitdroogt.”
Koen Eyskens - gebiedscoördinator Kleine Nete, provincie Antwerpen
- Klimaatspeelplaats stimuleert creativiteit
“We hebben tijdens het participatietraject niet alleen veel geluisterd, maar ook veel informatie verstrekt en altijd goed uitgelegd waarom we bepaalde maatregelen wilden invoeren.”
Cedric Ryckaert - leerkracht, bezieler van het project en adviseur ontharding
- Circulair waternetwerk houdt Antwerpse vijvers op peil
“Werk zo lokaal mogelijk. Gebruik water bij voorkeur op de plek waar het beschikbaar is. Zodra je het water moet transporteren, komt er enorm veel bij kijken. Dat kan je maar beter zoveel mogelijk vermijden.”
Tim Vermeiren - projectleider Circulaire Waterleidingen, Stad Antwerpen
- Adembenemende foto's:
-Landschapsparken-
-Water-Land-Schap-
-Grond+Zaken-
-Luwte-Oases-
10 vragen die leven in de open ruimte
In het derde deel worden tien sleutelvragen gesteld, waar iedereen die in de open ruimte werkt, vroeg of laat op botst. Ook de ervaringen van de projecten die al dan niet succesvol waren, komen aan bod. Zo kunnen de lezers leren uit de ervaringen van het ORP.
- Hoe maak ik een geïntegreerde analyse van mijn projectgebied?
- Hoe zet ik een sterke samenwerking op rond mijn openruimteproject?
- Hoe betrek ik bewoners en lokale organisaties in mijn openruimteproject?
- Hoe zorg ik voor politiek draagvlak?
- Hoe vind ik de weg naar de kennis die ik nodig heb?
- Hoe kan ik landbouwers betrekken en ondersteunen?
- Hoe zorg ik dat mijn project impact heeft op het systeem?
- Hoe ga ik om met stijgende grondprijzen?
- Hoe krijg ik meer grip op wet- en regelgeving?
- Hoe organiseer ik een nieuw evenwicht tussen kosten en baten?
10 jaar impact op de open ruimte
Het laatste deel is een kaart met de 179 projecten van het Open Ruimte Platform, met getuigenissen uit de praktijk. Het brengt de impact van 10 jaar ORP duidelijk in beeld.
“Van de eerste generatie Proeftuinen Droogte zijn we het kleinste project. We zijn als voorbeeld genomen om te tonen dat ook projecten op kleine schaal betekenisvol kunnen zijn. De wateropvang op de daken van de vier bedrijven is goed voor 11.000 m3 regenwater per jaar dat niet langer rechtstreeks in de Dender stroomt. Een derde daarvan kunnen we gebruiken als waswater.”
Ludwina Couck - zaakvoerder Celco NV, Wasserij Excelsior in Ninove
“Zeven gebiedscoalities Water+Land+Schap, twee werkingen als Weerbaar Water+Land+Schap, zeven Proeftuinen Droogte, zeventien onthardingsprojecten en een erkend landschapspark. De oogst is indrukwekkend! De stimulans van het Open Ruimte Platform heeft alle West-Vlaamse actoren in beweging gezet, waarop het provinciebestuur in 2021 besliste om integraal en transversaal met alle partners te werken rond Geïntegreerde Plattelandsontwikkeling. Zo komen we tot de nodige stroomversnelling op het platteland.”
Ine Soenen - coördinator Geïntegreerde Plattelandsontwikkeling, provincie West-Vlaanderen
Het boek kan je hier bestellen of raadplegen op publicatie Vlaanderen.