Aardappelen gefractioneerd bemesten

België is het frietland bij uitstek. Het hoeft dan ook niet te verbazen dat aardappelen een van de meest geteelde gewassen in Vlaanderen zijn. Wist je dat aardappelen de toegediende bemesting minder efficiënt kunnen gebruiken dan de meeste andere gewassen? Dat komt omdat ze een relatief grote stikstofbehoefte hebben, terwijl ze een eerder zwak wortelstelsel hebben. Daarnaast staan de planten vrij ver van elkaar en wordt de stikstof slechts in de eerste twee maanden na opkomst opgenomen. Daardoor blijft er na de oogst van de aardappelen vaak (te) veel stikstof achter in de bodem. Dat is slecht is voor de waterkwaliteit.

De Begeleidingsdienst voor Betere Bodem en Waterkwaliteit (B3W) organiseert infosessies en thematische uitwisselingsmomenten voor land- en tuinbouwers over de bemesting van aardappelen. Stany Vandermoere, onderzoeker bij PCA vzw en sectorverantwoordelijke voor de aardappelteelt bij B3W, begeleidde een aantal infosessies in het afgelopen jaar.

Stany, wat leren de landbouwers tijdens jullie infosessies?

Met B3W gaan we de boer op naar de landbouwbedrijven. We zorgen ervoor dat landbouwers elkaar ontmoeten en leren van elkaar. Wij kaderen het verhaal van de telers met wetenschappelijke knowhow en proefresultaten. Specifiek voor aardappelen gaat het over het verlagen van de basisbemesting en gefractioneerd bijbemesten volgens advies. Daarnaast hebben we het over de bemesting van aardappelen na gescheurd grasland en de mogelijkheden van rijenbemesting in aardappelen.

Hoe verloopt gefractioneerd bemesten bij late aardappelen in de praktijk? Wat heeft de teler ervoor nodig?

Gefractioneerd bemesten wil zeggen dat je bemest in verschillende keren en niet meteen alle bemesting bij planten geeft. Bij gefractioneerd bemesten verlagen de telers de basisbemesting tot ongeveer 70 tot 80 % van het bemestingsadvies. Ongeveer 6 weken na het planten van de aardappelen, nemen ze een staal voor bijbemestingsadvies. Zo kunnen ze inspelen op de stikstofvrijstelling uit bijvoorbeeld oogstresten van de voorgaande teelt, een groenbemester die ingewerkt werd, organische bemesting of mineralisatie van bodemorganische stof. Dankzij het tussentijdse staal kunnen ze ook inspelen op het weer, zoals koude en natte omstandigheden. Alle stikstof moet gegeven zijn tegen het einde van de bloei.

Bijbemesten is vrij laagdrempelig. Je kunt het heel gemakkelijk doen en de mechanisatie moet maar beperkt worden aangepast. Na het advies voor bijbemesting, kunnen landbouwers het advies invullen door ofwel kunstmestkorrels uit te strooien met de kunstmeststrooier, ofwel door vloeibaar bij te bemesten. De vloeibare meststoffen kunnen ze tegelijk met de gewasbeschermingsmiddelen opbrengen.

Zijn er al veel landbouwers die hun aardappelen gefractioneerd bemesten?

Er is zeker interesse in, maar het is geen algemene praktijk. Het belangrijkste tegenargument dat ik hoor van de telers is de schrik voor droogte. Als het in de periode van bijbemesting niet regent, komt de toegediende bijbemesting via korrelmeststoffen onvoldoende in de bodem en bij de plantenwortels terecht. Het gebruik van een bladmeststof kan daarvoor mogelijk een oplossing bieden, omdat de plant die bijbemesting onmiddellijk kan opnemen via het loof. Echter, onder zeer droge omstandigheden zal ook die bladbemesting niet benut worden.

Wat zijn de resultaten van gefractioneerd bemesten?

Gefractioneerd bemesten laat toe om maximaal in te spelen op de stikstofvrijstelling uit bijvoorbeeld de oogstresten van de voorgaande teelt, een groenbemester die ingewerkt werd, organische bemesting of mineralisatie van bodemorganische stof. Ook kun je ermee inspelen op de weersomstandigheden. Bij koud of nat weer wordt de groei van de planten vertraagd, terwijl de stikstof kan uitspoelen naar de diepere bodemlagen.

Bij gefractioneerde bemesting, heb je in vergelijking met volledige bemesting bij planten gemiddeld genomen een even goede tot iets betere opbrengst, met even grote tot grotere aardappelen. En ook het nitraatresidu is even hoog of lager.

Hoe komt het dat het nitraatresidu niet altijd lager is bij gefractioneerde bemesting?

Het weer is een onzekere factor. Als je een bijbemesting uitvoert in juni of juli en er volgt een droge zomer, dan zal het gewas niet alle stikstof benutten. Bovendien stimuleren vochtige en warme omstandigheden in het najaar de mineralisatie, waardoor nog vrij grote hoeveelheden stikstof in de bodem vrijgesteld worden die het gewas niet meer kan opnemen. Bij mineralisatie zetten micro-organismen organisch materiaal zoals plantenresten en bodemorganische stof om in minerale verbindingen zoals nitraat. Het gefractioneerd bemesten op basis van bijbemestingsadvies is het beste wat je als landbouwer kunt doen om in te spelen op die onzekere omstandigheden.

Hoe kunnen landbouwers zich inschrijven voor toekomstige infosessies over bemesting in aardappelen?

Ook in 2022 geeft B3W infosessies over bemesting in aardappelen in heel Vlaanderen. Verschillende telers zullen hun verhaal brengen. We volgen die landbouwers een heel seizoen op. Je vindt alle activiteiten op de B3W-website in de evenementenkalender en de Facebookpagina van B3W.

Lees ook: Ward De Keersmaecker bemest op het scherp van de snee