Beheerovereenkomsten voor soortenbescherming zitten in de lift, bloemenstrook neemt vlucht vooruit

Een beheerovereenkomst sluiten met de VLM, om de natuur, het landschap of het milieu een duwtje in de rug te geven. Ruim 3800 landbouwers doen het dit jaar. Ze zetten daarvoor samen 12.754 hectare landbouwgrond in. De maatregelen voor soortenbescherming worden het breedst ingezet en omvatten 5317 hectare of 42 % van de totale oppervlakte voor beheerovereenkomsten. Ook opvallend: de oppervlakte bloemenstroken stijgt spectaculair.

Bij de beheerovereenkomsten voor soortenbescherming, zitten voornamelijk de akkervogelmaatregelen in de lift. Akkervogels zoals leeuwerik, patrijs en grauwe gors hebben nood aan brede akkerranden met veel bloemen en insecten. Ook voldoende voedsel in de winter is belangrijk. Meer en meer landbouwers leggen dan ook een vogelvoedselakker en een kruidenrijke akkerrand aan. Die maatregelen beslaan nu respectievelijk 1476 hectare en 1243 hectare. De oppervlakte waarop een beheerovereenkomst voor weidevogels wordt toegepast, bedraagt 1316 hectare.

“Onze ruimte zo goed mogelijk benutten. Dat is de essentie van de beheersovereenkomsten voor soortenbescherming.”, aldus Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir. “We beschermen hiermee diersoorten, verbeteren de waterkwaliteit, zorgen voor voedsel voor dieren in de winter en geven iedereen de kans om van de biodiversiteit en de natuur te genieten, ook in landbouwgebieden.”

Ook ter ondersteuning van de waterkwaliteit worden beheerovereenkomsten gesloten. De beheerovereenkomst waterkwaliteit wordt gesloten op 3123 hectare. Met die beheerovereenkomst engageren landbouwers zich om gedurende vijf jaar gewassen te telen met een laag risico op nitraatuitspoeling.  

Naast de beheerovereenkomsten voor soortenbescherming nemen ook de beheerovereenkomsten perceelsrandenbeheer jaar na jaar sterk toe. Perceelsranden op landbouwpercelen bufferen kwetsbare landschapselementen zoals holle wegen, bossen en waterlopen. Dit jaar zijn er 2976 hectare perceelsranden. Vooral de bloemenstrook neemt toe in areaal, van 30 hectare in 2018  tot liefst 496 hectare dit jaar. Door de aanleg van een bloemenstrook verhoogt het voedselaanbod voor bestuivers waardoor hun overlevingskansen toenemen. Meerjarige bloemenstroken vormen ook voor allerlei andere diersoorten een belangrijk toevluchtsoord.

De beheerovereenkomsten erosiebestrijding en botanisch beheer vertonen een lichte stijging in oppervlakte. Op 717 hectare loopt een beheerovereenkomst erosiebestrijding. Het gaat dan om grasstroken of percelen die ingezaaid werden met gras op strategische plaatsen. De beheerovereenkomst botanisch beheer is goed voor 595 hectare.

Als we de beheerovereenkomsten voor het onderhoud van kleine landschapselementen onder de loep nemen, zien we dat het aantal beheerovereenkomsten voor het onderhoud van haag, heg, kaphaag en knotbomenrij nagenoeg stabiel blijft.

Soortbeschermingsprogramma’s voor grauwe kiekendief en hamster

Wat soortenbescherming betreft, worden voor landbouwgebonden soorten zoals akker- en weidevogels, maar ook voor de NATURA 2000-soorten grauwe kiekendief en Europese hamster extra inspanningen gedaan om de geschikte leefgebieden nog beter in te richten.

Voor grauwe kiekendief werden de oppervlaktedoelstellingen voor het eerste soortenbeschermingsprogramma ruimschoots gehaald. Zo zullen er in Vlaanderen dit jaar 206 hectare vogelakkers liggen, een combinatie van luzernestroken en kruidenrijke akkerstroken. Dat is bijna het dubbele van wat voorgesteld werd, namelijk 112 hectare vogelakkers in 2020. Tussentijdse tellingen laten alvast zien dat ook veldleeuwerik en andere akkervogels profiteren van de maatregel.

Ook voor de hamster werd een deel van de doelstellingen uit het eerste soortenbeschermingsprogramma gehaald. In 2020 zullen 31 hectare luzernestroken extra leefgebied bieden in het laatste kerngebied voor de soort in het zuiden van Limburg. Ook andere beheerovereenkomsten zoals de kruidenrijke akkerstrook zijn van een grote meerwaarde voor de hamster. Zo werd er vorig jaar voor het eerst een hamsterburcht waargenomen in een dergelijke beheerovereenkomst.

Overgangsregeling

De VLM-beheerovereenkomsten kaderen binnen het derde Vlaams programma voor plattelandsontwikkeling (2014-2020) dat uitvoering geeft aan het Europese Gemeenschappelijke Landbouwbeleid (GLB). Dit programma loopt af op 31/12/2020. Om de periode naar de start van het volgende plattelandsontwikkelingsbeleid te overbruggen (2021-2027) wordt een overgangsregeling binnen het GLB uitgewerkt. De definitieve regeling alsook de duur van de overgang (uitstel in voege treden nieuw programma) is niet gekend. Het is wel de verwachting dat de overgangsregeling tijdig beschikbaar zal zijn om onderbrekingen tussen de beleidsperiodes te voorkomen.  

Alle informatie over de beheerovereenkomsten zijn te vinden op  www.vlm.be > thema’s > beheerovereenkomsten.