Digitaal kunstmestregister moet werkelijk kunstmestgebruik in kaart brengen

Een kwart van de gecontroleerde landbouwers geeft minder dan 80% van de gebruikte hoeveelheid kunstmest door aan de overheid. Er belandt in werkelijkheid dus meer kunstmest op de velden dan wordt aangegeven en dat is nefast voor de waterkwaliteit. Daarom verstrengt Vlaams minister van Omgeving en Handhaving Zuhal Demir de regelgeving en verplicht ze vanaf 1 januari 2021 een accuraat digitaal kunstmestregister voor alle handelaars van kunstmeststoffen en landbouwers.

Het is al langer geweten dat het overmatige mestgebruik in Vlaanderen aan de bron ligt van de slechte waterkwaliteit. Daarom werd in het verleden sterk gefocust op de bewegingen van dierlijke mest en ‘andere meststoffen’, zoals groen- en gft-compost en digestaat zonder dierlijke mest. Zowel de landbouwers met dierlijke mestproductie als de producenten van ‘andere meststoffen’ geven jaarlijks per mestsoort aan hoeveel ze produceren en wat ze in opslag hebben op 1 januari. Ook het transport van die mestsoorten wordt individueel opgevolgd, het overgrote deel via AGR-GPS.

Kunstmest bleef echter grotendeels onbelicht. De huidige opvolging van het gebruik van kunstmeststoffen is miniem: jaarlijks moet de landbouwer via de Mestbankaangifte aangeven hoeveel kunstmest hij gebruikt heeft. Dat cijfer kan hij vrij invullen. Het risico is dan ook dat hij op het einde van een jaar berekent hoeveel gebruik van kunstmest hij het best doorgeeft zonder administratief zijn “mestplaatsingsruimte” te overschrijden. Het kunstmestgebruik is immers voor elke landbouwer beperkt om de waterkwaliteit te beschermen.

AANZIENLIJKE ONDERAANGIFTE VAN KUNSTMESTGEBRUIK

Uit een recente steekproef blijkt dat maar liefst 25% van de gecontroleerde landbouwers minder dan 80% van de aangekochte hoeveelheid kunstmest daadwerkelijk aangeeft bij de Mestbank.

Nochtans is het cruciaal om te weten hoeveel kunstmest een landbouwer gebruikt, want anders ligt de weg open voor overconsumptie. Te veel kunstmest gebruiken is slecht voor de waterkwaliteit, omdat er dan te veel nutriënten op het veld belanden die kunnen uitspoelen in het water.

“Met het digitale kunstmestregister willen we komaf maken met de blinde vlek die het kunstmestgebruik nu is. Alle landbouwers en kunstmesthandelaren moeten het digitale kunstmestregister bijhouden en zij moeten dat snel doen. Zo willen we het werkelijke kunstmestgebruik beter in beeld brengen én handhaven waar te veel kunstmest wordt gebruikt”, zegt Demir.

Alle handelaars van kunstmeststoffen moeten een digitaal register invullen van de kunstmest die ze verkocht hebben. Een verkoop moet geregistreerd zijn binnen de 2 dagen. Landbouwers moeten vanaf 1 januari 2021 in een digitaal register zowel hun kunstmestaankopen als -gebruik noteren. Dat moeten ze doen binnen de 7 dagen na aankoop of gebruik.

WATERKWALITEIT NOG STEEDS NIET GOED GENOEG

Demir wijst erop dat overtredingen inzake kunstmest momenteel moeilijk handhaafbaar zijn door de inspecteurs. Dat in tegenstelling tot het gebruik van dierlijke mest en andere meststoffen, waar dankzij het gebruik van AGR-GPS gericht en efficiënt kan worden gecontroleerd op het terrein. “De informatie uit het digitale register maakt het mogelijk om gericht en kort op de bal controles uit te voeren”, stelt de minister.

“Ook al zijn er in het verleden al heel wat inspanningen geleverd, tegelijk stellen we vast dat de toestand van het oppervlaktewater en het grondwater nog steeds niet goed genoeg is. Overbemesting bestrijden is dan ook cruciaal voor het halen van onze waterkwaliteitsdoelstellingen”, zegt Demir.

Over het opzet is ruim overleg gepleegd met zowel de landbouworganisaties als de kunstmeststoffensector.