Dorpshuizen dragen bij aan een leefbaar en veerkrachtig platteland

Hoe dragen dorpshuizen bij aan de leefbaarheid en veerkracht van het platteland? Idea Consult onderzocht het in opdracht van de Vlaamse Landmaatschappij (VLM). Uit de studie blijkt dat dorpshuizen meer zijn dan enkel een ontmoetingsplaats voor bewoners en verenigingen. Ontmoetingen in dorpshuizen kunnen leiden tot samenwerking en projecten, waarbij bewoners maatschappelijke uitdagingen aannemen, zoals energieproductie, collectief vervoer, lokale voedselproductie en -afzet, ecologische landbouw of vereenzaming.

Wat is een dorpshuis?

Een dorpshuis is een publieke ruimte in een dorp waar bewoners en verenigingen samenkomen voor allerhande activiteiten. Een dorpshuis kan verschillende vormen hebben: een gebouw, een publieke open ruimte met een gemeenschapsfunctie of zelfs een mobiele infrastructuur.

Succesfactoren voor dorpshuizen

Idea Consult onderzocht voor de studie 21 dorpshuizen op het Vlaamse platteland. Daaruit bleek dat er drie succesfactoren voor dorpshuizen zijn. Een dorpshuis moet oplossingen op maat voorzien voor de urgente behoeften van het dorp en de dorpsgemeenschap. Daarnaast spelen de dynamiek en het ondernemerschap van de initiatiefnemers en een nauwe samenwerking met de buurt en het lokaal bestuur een belangrijke rol. ​ ​

Het ideale toekomstbeeld voor dorpshuizen

Uit de studie komen drie types van dorpshuizen naar voren: het dorpshuis als facilitator, gangmaker en innovator. Het ideaalbeeld is een dorpshuis dat bestaat uit een combinatie van die drie types. Een geslaagd dorpshuis is meer dan enkel een facilitator in de vorm van een ontmoetingsruimte. Het dorpshuis is een gangmaker; waar ontmoetingen leiden tot samenwerking en projecten. Idealiter wordt een dorpshuis ook een innovator en pakken bewonersgroepen maatschappelijke uitdagingen aan zoals energieproductie, collectief vervoer, korte keten, agro-ecologische landbouw of armoede.

Daarvoor moet er een goed sociaal kapitaal aanwezig zijn in het dorp dat bestaat uit sterke, geëngageerde mensen en organisaties. De woonkwaliteit van een dorp heeft een hoge aantrekkingskracht op dat soort bewoners en organisaties. Dat betekent dat investeringen in het openbaar domein en het landschap indirect een invloed hebben op de gemeenschapskracht van een dorp.

Financiële ondersteuning voor dorpshuizen

Dorpshuizen kunnen in de nieuwe programmaperiode platteland (2023-2027) financieel ondersteund worden binnen LEADER. Dat is een Europese subsidieregeling voor plattelandsontwikkeling.

Meer informatie