Eenvoudig en transparant

Op 18 september 2024 lanceerde de Vlaamse Landmaatschappij het vergoedingenloket, een digitaal loket waar je een aanvraag voor een vergoeding kunt indienen wanneer je grond in waarde vermindert door ruimtelijke plannen of projecten van de overheid. Op dit moment behandelt het loket aanvragen van eigenaars en gebruikers van gronden in watergevoelige openruimtegebieden. In een latere fase zetten we het loket ook in voor andere toepassingen.

"Vergoedingenloket" en "watergevoelig openruimtegebied": het zijn termen die meer dan één woordje uitleg vragen. Collega’s Stéphanie Vincke, die voor de VLM de bouw van het vergoedingenloket coördineerde, en expert grondzaken Jasper De Meester vertellen over het wat, hoe en waarom van het digitale loket.

Waarom is er werk gemaakt van een digitaal vergoedingenloket?

Stéphanie: Het instrumentendecreet voorziet een harmonisering van het proces om aanvragen van verschillende compenserende vergoedingen te behandelen. Met het loket stroomlijnen we de communicatie tijdens het hele traject van indienen en behandelen. Het loket maakt de aanvraag van vergoedingen eenvoudiger en overzichtelijker. Zowel voor de verschillende overheden als voor de burger, die als eigenaar of gebruiker recht heeft op een compenserende vergoeding.

Waarom zat het initiatief voor het ontwikkelen van het loket precies bij de VLM?

Jasper: Dat komt ook voort uit het instrumentendecreet, dat de VLM de opdracht gaf om een databank compenserende vergoedingen op te maken en te beheren en een digitaal loket te ontwikkelen om die vergoedingen aan te vragen. Bij de VLM hebben we veel expertise in huis over kapitaalschadevergoedingen en gebruikerscompensaties.

Stéphanie: Maar de VLM heeft dit niet alleen gedaan. Hoewel we aan het sturen zaten, vroeg de ontwikkeling van het loket om intensieve samenwerking met andere Vlaamse overheden zoals het Departement Omgeving. We zijn ook in zee gegaan met een externe partner en hebben ook een beroep kunnen doen op de expertise van onze eigen informatica-afdeling. Die ondersteuning werd erg gewaardeerd.

Hoe werkt het loket? Stel dat ik een perceel bezit in één van de 139 definitief aangeduide watergevoelige openruimtegebieden, en ik heb recht op een vergoeding. Hoe kom ik dat te weten? En hoe dien ik, met kans van slagen, mijn dossier in?

Stéphanie: Eigenaars of gebruikers die in aanmerking komen, zijn op de hoogte gebracht door de Coördinatiecommissie Integraal Waterbeleid. Die zorgt voor een gecoördineerde en geïntegreerde aanpak van het waterbeleid en het waterbeheer in Vlaanderen. Sinds 18 september 2024 is het mogelijk om een aanvraag in te dienen via het vergoedingenloket.

Je krijgt toegang tot het loket via e-ID, itsme®, eIDAS of een beveiligingscode via mobiele app of SMS. Na het indienen van je aanvraag wordt er nagegaan of de aanvraag volledig is. Als er documenten ontbreken, dan word je hiervan op de hoogte gebracht zodat je de aanvraag kan aanvullen. Het is belangrijk om geen bewijsstukken over het hoofd te zien. Als er bewijsstukken ontbreken, vraagt het de behandelaar extra tijd en moeite en duurt het voor jou als aanvrager langer voor je je vergoeding ontvangt. En goed om te weten: je hebt voor het indienen van de aanvraag twee jaar de tijd. Het kan dus tot en met 17 september 2026.

Jasper: Wanneer de aanvraag volledig is, wordt ze behandeld door de Landcommissie van de provincie waar het perceel ligt. De Landcommissie stelt een schaderapport op. In het schaderapport beoordeelt de Landcommissie of er voldaan is aan de voorwaarden om recht te hebben op een planschadevergoeding. Zo ja, dan berekent de Landcommissie de planschadevergoeding waarin de waardebepaling meer in detail uitgelegd wordt. Je krijgt hier via het loket inzage in. Je kan trouwens tijdens het hele traject de status van je aanvraag op het vergoedingenloket volgen.

Bestaat het risico niet dat met een doorgedreven digitale aanpak mensen die minder digitaal vaardig zijn, uit de boot vallen?

Stéphanie: Het is voor de eigenaar of gebruiker die nog wat verloren loopt in de digitale wereld, altijd mogelijk om voor papieren briefwisseling te kiezen. Maar voor de interactie met andere overheden is het niet meer dan logisch dat we meteen voluit digitaal gaan.

Jasper: Ook voor wie wel thuis is in het gebruik van digitale toepassingen, houden we het loket zo laagdrempelig mogelijk. Zodra de gebruiker of eigenaar ingelogd is, wordt hij/zij stap voor stap begeleid. We voorzien ook een gebruikershandleiding en een lijst van veelgestelde vragen en antwoorden.

Welke andere vergoedingen krijgen in de toekomst een plaats in het loket?

Stéphanie: We werken het loket stapsgewijs bij en stellen het gefaseerd open. Vanaf 1 november dit jaar kunnen ook de oranje landbouwbedrijven of de landbouwbedrijven in of in de nabijheid van een maatwerkgebied, een aanvraag voor een vergoeding voor een bedrijfsstopzetting of een bedrijfsreconversie indienen. Die vergoedingen horen bij het flankerend beleid voor de programmatische aanpak stikstof of PAS. Met het flankerend beleid ondersteunen we landbouwbedrijven die via hun stikstofuitstoot een grote impact hebben op nabijgelegen, Europees te beschermen natuurgebieden en die daarom maatregelen moeten nemen.

Jasper: Het loket wordt dit jaar ook nog aangepast om de aanvragen te behandelen voor planschadevergoedingen die horen bij ruimtelijke uitvoeringsplannen die principieel werden vastgesteld na 15 april. Op wat langere termijn komen ook de vergoedingen aan bod voor waardeverlies van gronden die horen bij het inzetten van de instrumenten "inrichtingswerken uit kracht van wet" en "erfdienstbaarheden van openbaar nut" bij het realiseren van landinrichtingsplannen of inrichtingsnota’s.