Europa sleutelt mee aan instrumentenkoffer landinrichting
Herverkaveling uit kracht van wet met planologische ruil onder de loep
3 juli 2020
Hoe behoud je de open ruimte en het landschappelijk karakter langs een steenweg? Hoe zorg je ervoor dat er niet wordt gebouwd in overstromingsgevoelige gebieden? Kan een herverkaveling uit kracht van wet met planologische ruil daarbij van dienst zijn? Die en een rits andere prangende vragen werden beantwoord op de eerste partnermeeting van het Europese RENATUR-project.
De eerste partnermeeting die de VLM van 25 tot en met 28 mei 2020 organiseerde, was een (virtuele) ontmoeting tussen tientallen Europese en Vlaamse ruimtelijke onderzoekers. Tijdens vier dagen van workshops en boeiende gedachtewisselingen gingen zij op zoek naar inspirerende voorbeelden en aanbevelingen voor het instrument ‘herverkaveling uit kracht van wet met planologische ruil’.
Wablieft?
Bij het oplossen van concrete, maar complexe openruimtevraagstukken kunnen via het instrument ‘herverkaveling uit kracht van wet met planologische ruil’ de bestemming en de kavelstructuur gelijktijdig worden aangepast. De herverkaveling wordt dan ingepast in de procedure voor de opmaak van een ruimtelijk uitvoeringsplan, waardoor geen planschade- en planbatenregelingen moeten worden opgemaakt. Aan een herverkaveling is een financiële verevening tussen betrokken eigenaars gekoppeld. Dit komt zowel de transparantie voor de eigenaars als de betaalbaarheid voor de overheid ten goede.
Een interessant en jong instrument uit de instrumentenkoffer van landinrichting dat nog verder verfijnd en bijgeschaafd moet worden. RENATUR geeft de VLM de kans om het instrument verder te optimaliseren, dankzij de kennisuitwisseling met de Europese partners in het project.
De Europese en Vlaamse onderzoekers namen tijdens de meeting twee concrete praktijkvoorbeelden kritisch onder de loep: ‘baanwinkels N10’ en ‘Solhof Aartselaar’. In beide voorbeelden wordt de optie onderzocht om ‘herverkaveling uit kracht van wet met planologische ruil’ in te zetten om een actuele openruimteproblematiek aan te pakken.
Baanwinkels N10: een toekomstvisie voor steenwegen
Tussen 2008 en 2017 was er een toename van 260% van detailhandelsconcentraties langs steenwegen in Vlaanderen. Meer dan 1,6 miljoen m² aan winkelvloeroppervlakte in de detailhandel ligt langs onze steenwegen.
Dat groeiende aanbod staat in schril contrast met de stijgende leegstand, vooral in dorps- en stadskernen. Het heeft ook verregaande gevolgen op ruimtelijk en mobiliteitsvlak. Hoe voorkom je dat handelszaken systematisch wegtrekken uit het kernwinkelgebied om zich te vestigen langs de steenweg op een zichtlocatie? Hoe behoud je de open ruimte en het landschappelijke karakter langs een steenweg? Hoe vermijd je nog meer files op de steenweg? De provincie Antwerpen heeft met die vragen als leidraad een toekomstvisie ontwikkeld voor een aantal modelsteenwegen, waaronder de N10 tussen Lier en Aarschot. Maar om de visie in realiteit om te kunnen zetten, is er nood aan instrumenten uit het ruimtelijk beleid en aan financiële stimuli. Daarom bekijkt de provincie met de VLM of, en op welke manier, het instrument herverkaveling uit kracht van wet met planologische ruil kan bijdragen aan het realiseren van de toekomstvisie voor de N10.
Solhof Aartselaar: ruimte geven aan water
In Aartselaar werkt de VLM op vraag van de gemeente een inrichtingsnota uit voor het gebied Solhof. Het hoofdaccent ligt op het verplaatsen van slecht gelegen harde bestemmingen uit het overstromingsgebied. Concreet wordt het overstromingsgevoelige deel van het woonuitbreidingsgebied gevrijwaard van woonontwikkeling en wordt het ingericht om water te kunnen bufferen. De woonontwikkeling zal op een innovatieve manier in het niet-overstromingsgevoelige deel gepland worden. Het instrument ‘herverkaveling uit kracht van wet met planologische ruil’ maakt het mogelijk om die visie uit het ruimtelijk uitvoeringsplan ook in de praktijk om te zetten. Een extra pluspunt voor de gemeente is dat de ruiloperatie haar de financiële slagkracht levert om bijkomend inrichtingswerken uit te voeren die de omgevingskwaliteit in het ruimere gebied ten goede komen. Dat gebeurt onder andere door het creëren van een netwerk van trage wegen richting de woonkern en het uitbreiden en landschappelijk herinrichten van de begraafplaats die aan het woonuitbreidingsgebied grenst.
Over Renatur
RENATUR is een Europees interregionaal samenwerkingsproject dat de ambitie heeft om, door het uitwisselen van goede praktijken en beleidservaringen, de biodiversiteit van de bedreigde open ruimte in peri-urbane gebieden te beschermen. Naast de VLM als Vlaamse partner, nemen overheden en onderzoekscentra uit Duitsland, Slovenië, Hongarije, Spanje en Polen deel aan RENATUR, dat van 2019 tot 2023 loopt.
Meer info
https://www.interregeurope.eu/renatur
https://www.vlaanderen.be/publicaties/de-instrumenten-landinrichting