Herverkaveling in Kwetshage voor de ontwikkeling van rietmoeras

Gisteren is in Gent de akte ondertekend voor de herverkaveling van een zone van 20 ha gronden in Kwetshage (Jabbeke). De zone zal omgevormd worden tot natte natuur bij wijze van natuurcompensatie voor de ontwikkeling van de achterhaven van Zeebrugge. Ze werd door de Vlaamse Landmaatschappij en het Agentschap voor Natuur en Bos verworven via een herverkaveling uit kracht van wet. Het is de allereerste keer in Vlaanderen dat herverkaveling uit kracht van wet wordt ingezet.

Bij de ontwikkeling van de achterhaven van Zeebrugge wordt Europees beschermd natuurgebied aangesneden. Daarom moet 400 ha leefgebied voor welbepaalde planten en dieren worden gecompenseerd. Het project om de natuurcompensaties te realiseren is gestart in 2005. Op dit moment is 80 % van de natuurcompensaties gerealiseerd. De inrichting van Kwetshage is het laatste grote dossier.

In Kwetshage moeten 45 ha rietmoeras en 15 ha poldergrasland gerealiseerd worden. Hiervoor moet een gebiedsdekkende waterpeilverhoging doorgevoerd worden en is het nodig dat de Vlaamse overheid het volledige projectgebied Kwetshage (ca. 90 ha) in eigendom heeft. Sinds 2005 worden daarom gronden uitgeruild door de lokale grondenbank van de Vlaamse Landmaatschappij, terwijl ook het Agentschap voor Natuur en Bos gronden in het gebied aankoopt. 80% van de gronden in het projectgebied Kwetshage zijn zo verworven, via verkoop op vrijwillige basis.

Herverkaveling uit kracht van wet

Om op korte termijn met de inrichting van het gebied te kunnen starten, werd het instrument ​ ‘herverkaveling uit kracht van wet’ ingezet om de nog ​ resterende 20 ha te verwerven. Dat ​ laat de overheid toe om binnen een welomlijnd wettelijk kader verplichte grondruilen uit te voeren. Eigenaars en gebruikers worden geruild naar percelen die eigendom zijn van de VLM en die buiten het projectgebied Kwetshage liggen. De VLM wordt op haar beurt dan eigenaar van de geruilde percelen binnen het projectgebied, zodat ze er de nodige terreinwerken kan uitvoeren. Er wordt nauwlettend op toegezien dat de eigenaars na de ruil een gelijkwaardige eigendom krijgen en dat de gebruikers gronden krijgen die ze op dezelfde wijze als voorheen kunnen inzetten op hun landbouwbedrijf. In de herverkaveling zijn 18 eigenaars en 18 gebruikers betrokken.

De herverkaveling uit kracht van wet maakt het voor de Vlaamse Overheid mogelijk om door een gelijkwaardige grondruil zonder grondverlies voor de betrokken eigenaars en gebruikers toch een groot aaneengesloten gebied volledig in eigendom te krijgen om er de noodzakelijke natuurdoelstellingen te realiseren. Het is de allereerste keer in Vlaanderen dat dit juridisch instrument wordt ingezet. Het decreet landinrichting uit 2014 biedt hiervoor de basis. De Landcommissie West-Vlaanderen voert de herverkaveling uit. Het gehele project van de natuurcompensaties voor de achterhaven van Zeebrugge wordt gestuurd en begeleid door een beheercommissie, waarvan het Agentschap voor Natuur en Bos voorzitter is en de VLM het secretariaat verzorgt.

Terreinwerken 2021-2023

Door de ondertekening van de herverkavelingsakte verwerft de Vlaamse Overheid de laatste 20 ha van het projectgebied Kwetshage. Daardoor kan de inrichting van het rietmoeras starten. De Vlaamse Landmaatschappij vraagt in februari 2021 de omgevingsvergunning voor de eerste fase van de werken aan. Afhankelijk van de terreinomstandigheden gaan de werken van start in het najaar van 2021 of de zomer van 2022. De start van de tweede fase wordt gepland in 2023. In 2024 zullen de inrichtingswerken klaar zijn. Na de inrichting zal het gebied beheerd worden door het Agentschap voor Natuur en Bos.

Na de terreinwerken kan het gebied Kwetshage verder evolueren met een combinatie van rietmoeras, grote en kleine zeggenvegetaties en een aantal hoger gelegen poldergraslanden. Dat zijn geschikte leefgebieden voor de vogelsoorten waar binnen het projectgebied Kwetshage wordt op gemikt: ​ roerdomp, bruine kiekendief en porseleinhoen.