Meer bos voor Vlaanderen

Wie, wat, waar, wanneer en waarom?

Meer bos staat al lang op de beleidsagenda’s, maar nu is het menens. Minister Zuhal Demir wil 4000 hectare bijkomend bos realiseren tegen 2024. Ze noemt het bosuitbreidingsplan “Meer bos voor Vlaanderen”, de groenste inhaalbeweging ooit.

Meer bos in Vlaanderen is goed voor het klimaat, maar ook voor de mens. De coronacrisis heeft ons geleerd dat we allen snakken naar meer natuur in onze eigen leefomgeving, naar plaatsen om te ontspannen en te herbronnen. Heb je ook gemerkt hoe mooi een bos in de herfst kan zijn? Bossen hebben een positieve invloed op ons mensen: mentaal verlichten ze stress-symptomen, fysiek nodigen ze uit tot bewegen. Fietsen, wandelen en sporten: het kan allemaal in een bos. Bossen leggen grote hoeveelheden koofstof vast. Ze zorgen voor biodiversiteit, luchtzuivering, waterberging, erosiebestrijding en zo veel meer.

Hoe gaan we die ambitieuze doelstelling realiseren?

Toon Denys, gedelegeerd bestuurder VLM: “De ambitie van minister Demir en van de Vlaamse regering ligt hoog en dus moet iedereen mee in het bad. Enerzijds zullen alle betrokken Vlaamse instanties de krachten bundelen (Departement Omgeving, Agentschap natuur en Bos (ANB), Instituut Natuur- en Bosonderzoek (INBO) en VLM), anderzijds kijkt de minister ook naar de provincies en gemeenten en het middenveld (Bos+, Natuurpunt, bosgroepen, Landelijk Vlaanderen, de regionale landschappen). Samen vormen zij de Bosalliantie.”

Daarnaast rekent de minister ook op bedrijven, (landbouw)organisaties en particulieren, die een belangrijk steentje kunnen bijdragen aan de doelstelling om meer bos te realiseren in Vlaanderen.

Om de resultaten te kunnen meten, heeft het Agentschap voor Natuur en Bos de website www.bosteller.be opgericht, in overleg met de bosalliantie. Daar kan elk nieuw aangeplant bos van minstens 10 op 10 meter geregistreerd worden, of het nu door een overheidsdienst, een (natuur)organisatie of een andere initiatiefnemer aangeplant werd.

Om de bedrijfswereld en het grote publiek te mobiliseren werd in oktober de publiekscampagne ‘Plant je eigen bos en geef het een naam’ gelanceerd. Die richt zich vooral op mensen die grond in bezit hebben en willen aanplanten en op Vlamingen die graag willen meehelpen bij een plantactie van de overheid of van andere partners. Door de beperkingen op publieke plantacties vanwege de coronacrisis dit najaar, werd de campagne ondertussen enigszins bijgestuurd met een bredere focus op eigenaars van gronden, zoals bedrijven.

Jelle De Wilde, directeur Communicatie bij Natuur en Bos: “Deze campagne is uniek: het is een samenwerking tussen verschillende overheidsdiensten, maar ze wordt ook samen met de externe partners uit de Bosalliantie uitgerold. De campagne heeft als doel zoveel mogelijk mensen warm te maken om zelf ook deel te worden van de bosuitbreiding in Vlaanderen. Steeds meer mensen zijn zich bewust van de grote waarde van bos in hun omgeving. Niet alleen voor hen nu, maar ook voor hun kinderen en kleinkinderen later. Het ijzer is heet. Dus we moeten het nu smeden.”

Wat gaat de VLM doen?

De VLM engageert zich om deze legislatuur 140 hectare bijkomende bosuitbreiding te realiseren. Daarvoor volgen we verschillende sporen. Eerst en vooral zullen we binnen de mogelijkheden van onze lopende projecten (ruilverkaveling, landinrichting en natuurinrichting) gronden bebossen. De VLM voert in die projecten samen met verschillende partners heel wat maatregelen uit, zoals de aanleg van nieuw bos. Achter de schermen werken we daarbij hard aan visievorming en lokaal draagvlak en zoeken we actief naar oplossingen voor eigenaars en landbouwers. De bosuitbreiding is dan onderdeel van een groter plan voor een gebied. Als de werken zijn afgerond, dragen we het bos over aan onze partners, die verder instaan voor het beheer. Dat kan bijvoorbeeld het Agentschap voor Natuur en Bos, een natuurvereniging of een lokale overheid zijn.

Om alle bosuitbreiding deze legislatuur te kunnen realiseren zal daarnaast de aankoop van extra grond nodig zijn. De VLM heeft middelen gekregen om 160 hectare grond aan te kopen via de ‘Grondenbank Bebossing’. Die gronden kunnen gebruikt worden om rechtstreeks te bebossen of als ruilgronden. Met ruilgronden kunnen we oplossingen bieden voor landbouwers die nu gronden bewerken op plekken die beter geschikt zijn voor bebossing. De Grondenbank Bebossing is in eerste instantie gericht op de ondersteuning van de bosuitbreiding die de VLM of de collega’s van ANB zelf zullen realiseren. Daarnaast ondersteunen we ook de gemeenten bij de uitvoering van hun bebossingsplannen, met behulp van het afsluiten van een lokale grondenbank bebossing.

De grondverwervers van de VLM leveren dus veel inspanningen om - zowel binnen als buiten onze eigen projectgebieden - uit te kijken naar gronden die kunnen gebruikt worden voor bosuitbreiding.

Hoe ver staan we?

Na twee plantseizoenen is het duidelijk dat we nog heel veel werk voor de boeg hebben. Aangezien we maximaal willen gaan voor een lokale consensus en maatschappelijk draagvlak gaat er veel tijd naar onderhandeling. Daar waar nodig moet het ruimtelijk uitvoeringsplan worden aangepast.

Pieter Vercammen, specialist bos en hydrologie bij VLM: “Om die 140 hectare bosuitbreiding te halen hebben we een duidelijke maar strakke planning voor de volgende jaren, die we eventueel nog bijsturen mocht blijken dat er bepaalde puzzelstukjes niet tijdig op hun plaats terechtkomen”

Na de huidige legislatuur stopt het uiteraard niet, want tegen 2030 moet er zelfs 10.000 hectare bosuitbreiding gerealiseerd worden. Daarvoor zijn we gestart met een voorstudie om te bekijken waar we nog eens 250 hectare bosuitbreiding kunnen realiseren tegen 2030. De VLM onderzoekt ook waar we maximaal eigen patrimonium kunnen inzetten voor het bosuitbreidingsplan.

Wat kan jij doen?

Wil je meewerken aan deze maatschappelijke uitdaging? Ga dan zeker eens kijken op www.plantjeeigenbos.be. Als je een eigen stuk grond hebt en dat wil bebossen, kun je het registreren en er een leuke naam aan geven. Heb je geen eigen grond, maar wil je graag je steentje bijdragen? Dan kun je je kandidaat stellen om mee bomen te planten tijdens één van de plantacties van de leden van de Bosalliantie. Je kan je gegevens alvast achterlaten en een naam kiezen voor je bos: van zodra er opnieuw in groep geplant kan worden, krijg je een seintje.