Meer kansen voor nieuwe, natte natuur in Walenhoek

Niel

25 maart 2024

Walenhoek krijgt in de komende jaren een upgrade. Dit gebeurt aan de hand van het Landinrichtingsplan Openruimteverbindingen van de Vlaamse Landmaatschappij (VLM). Het plan past binnen het beleidsthema Blue Deal. Het doel is om Walenhoek te wapenen tegen extreme hitte en langdurige droogte. De verschillende ingrepen bieden voordelen voor zowel mens als natuur. De Vlaamse Landmaatschappij, het Agentschap voor Natuur en Bos en gemeente Niel voorzien een gezamenlijke financiering voor de eerste maatregel binnen dit project.

Walenhoek wapent zich tegen klimaatextremen

Steeds vaker ervaren we periodes van extreme hitte en langdurige regenbuien, ten gevolge van de klimaatverandering. De Vlaamse Landmaatschappij wil in samenwerking met haar partners tot structurele oplossingen komen. Het doel is om water maximaal vast te houden en zo het hoofd te kunnen bieden aan waterschaarste en verdroging. Water vasthouden is cruciaal om lange periodes van droogte en hitte de baas te kunnen.

Vlaams minister van Omgeving schetst het belang van dit project:

“Met de herinrichting van Walenhoek beschermen we het prachtige blauwgroene natuurgebied tegen de gevolgen van de klimaatverandering. Door in te zetten op slimme waterhuishouding gaan we niet alleen waterschaarste, maar ook verdroging en waterovervloed tegen. Dat zorgt er op zijn beurt weer voor dat heel wat diersoorten die in het gebied leven beter beschermd zijn. De Vlaming zal nu dus meer dan ooit van deze natuurparel kunnen genieten.”

De eerste stap

Walenhoek in Niel is een oud klei-ontginningslandschap. Na stopzetting van de kleiontginning, is het terrein verbost. De overgebleven kleiputten vulden zich met water. Het Landinrichtingsplan verbetert de waterhuishouding. Deze term verwijst naar de manier waarop water wordt gebruikt, opgeslagen of vervoerd. Om het water optimaal te kunnen bergen, wordt het waterpeil van de vijvers in het natuurgebied automatisch gestuurd via een pomp. De bestaande pompen zijn aan vervanging toe. Ze zijn verouderd, duur en belastend. In het nieuwe plan ontwatert één pompstation het hele gebied. Het waterpeil wordt in de natuurvijvers verhoogd met behulp van stuwen en nieuwe verbindingen. Zo is er meer ruimte voor water tijdens zowel natte als droge periodes.

Daarnaast zijn deze ingrepen ook wenselijk voor de natuurdoelstellingen. Zowel de verbeterde waterkwaliteit als het verbreden van oevers en rietkraag, geeft nieuwe natuur de kans om te ontluiken. Zo hopen we de leefomgeving van een aantal zeldzame moeras- en rietvogels zoals respectievelijk woudaap en blauwborst uit te breiden en te verbeteren. Omwille van de ligging vlakbij de Rupel en de Schelde worden de waterpartijen druk bezocht door watervogels. Verschillende eendensoorten, zoals kuifeend, tafeleend, krakeend, slobeend, wintertaling, bergeend en wilde eend gebruiken de plassen om te broeden en als verblijfplaats. Andere bewoners van dit gebied zijn de woudaap (broedgeval), meerkoet, fuut, blauwe reiger, aalscholver, ijsvogel en rietvogels zoals blauwborst en kleine karekiet. Het nog vrij jonge bos herbergt heel wat bosvogels. Door de vele verbindingen tussen de vijvers en de Rupel, is ook het bezoek van otter en bever mogelijk in de toekomst. Dit alles geeft een boost aan de biodiversiteit.

Wat staat er nog op de planning?

Na de eerste stap rond waterhuishouding, gaat het Landinrichtingsplan verder. Drie bestaande parkings van de visclubs ondergaan een sanering door OVAM en VLM vervangt ze door een half-verharding. De centrale toegangsweg krijgt een verharding en de parkings worden vergroend. Onder de spoorweg renoveren we drie historische steenbakkerstunnels. Waarvan één aangelegd wordt als aparte passages voor mensen, dieren en water. In de tunnel wordt een verblijfplaats voorzien voor vleermuizen. Verder zorgen nieuwe wandelwegen voor een toegankelijker terrein. Tot slot biedt een nieuw fietspad een veilig alternatief voor de smalle Boomsestraat. Naast VLM, het Agentschap Natuur en Bos en gemeente Niel, is ook provincie Antwerpen cofinancierder voor een aantal van deze maatregelen.

Deze ingrepen zorgen voor een beter evenwicht tussen natuur en mens in De Walenhoek. Nog belangrijker is dat de omgeving zo weerstand kan bieden tegen de voelbare effecten van klimaatverandering.