Op de Schomme, natte natuur in plaats van beton

Een landschap herstellen, nadat het jarenlang werd ingenomen door varkensstallen. Dat is wat er staat te gebeuren in Dassenaarde, waar gestart wordt met ingrijpende werken.

14 augustus 2023

De Vallei van de Drie Beken en Dassenaarde in Diest zijn twee natuurgebieden die tot 2016 door een grote varkenshouderij van elkaar werden gescheiden. Het bedrijf lag niet op een goede locatie, middenin Europees beschermde natuur, dus koos de eigenaar voor een uitstapregeling. De Vlaamse Landmaatschappij (VLM) kocht de terreinen op, goed voor meer dan 5 ha.

De negatieve invloed van de voormalige varkensboerderij op de omgeving bracht VLM, het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) en Natuurpunt samen aan de tekentafel om de toekomst van deze locatie te bepalen. De stallen herbestemmen viel af als optie door de slechte ligging en de specifieke structuur van de gebouwen. Natuurherstel door het verbinden van twee natuurgebieden, heeft er alle kansen en die kaart wordt dus volop getrokken.

De afbraakwerken van de stalgebouwen duurde wat langer dan verwacht door de moeilijke afvoer van de mestresten uit de kelders. Maar na twee jaar is deze fase voltooid en wordt gestart met het eigenlijke natuurherstel. Het gebied zal voortaan ook onder een nieuwe naam door het leven gaan: ‘Op de Schomme’. Het refereert naar de kale, schrale grond, die typisch is op de flanken van een natte vallei voor de streek en die heel wat unieke soorten herbergt.

De werken:

Het bedrijfsterrein werd in het verleden voor meer dan een derde opgehoogd. Daarvoor werd zand gebruikt dat uit de graafputten van de kelders kwam. Nadat die grond gezuiverd is van het bouwpuin dat erdoorheen zit, wordt hij opnieuw gebruikt. De bodem die al verstoord was, zal dat nog meer worden door de werken. We planten op deze plekken dan ook nieuwe bomen aan, die bijdragen aan het herstel van de ondergrond.

De bodem is de voorbije decennia te rijk aan fosfaten geworden door bemesting. Dat staat de ontwikkeling van schrale graslanden in de weg. De toplaag van ongeveer 30 cm wegschrapen moet deze vervuiling grotendeels wegwerken.

Op de lagere delen van het terrein grijpen we stevig in op de waterhuishouding. Afwateringskanaaltjes worden gedempt en een oud ven hersteld. De omgeving houdt zo in de toekomst langer water vast, net zoals in de omgeving al eerder gebeurde met enkele andere vennen. Daar zien we al enkele soorten hun weg terug vinden.

Zuhal Demir, minister van Omgeving, kwam alvast de eerste werken persoonlijk op gang trekken:

“Porters-Vasdonck, dat nu zo mooi hernoemd werd naar Op de Schomme, was een van de eerste dossiers voor inzet van Blue Deal middelen. De VLM herstelt er, samen met het Agentschap Natuur en Bos en Natuurpunt, een natte omgeving in een gebied dat er alle baat bij heeft om water langer op te houden. De sponsfunctie van Op de Schomme moet opnieuw in werking treden, zodat het gebied koeler kan blijven in drogere perioden en anderzijds ook water kan bufferen om woonkernen verderop te ontlasten van neerslagpieken. Het kadert allemaal in de maatregelen die we moeten nemen om ons aan te passen aan het veranderend klimaat.”

Na het herstel van het reliëf, waar vandaag mee wordt gestart, volgen in het najaar de eerste bosaanplantingen.

Al de herinrichtingswerken resulteren in een hersteld natuurgebied met verschillende biotopen met heischrale en soortenrijke graslanden, boszones en vennen. Dit vormt de habitat voor flora zoals enkele heidesoorten, maar ook voor insecten als de veldkrekel en het hooibeestje en zelfs voor vogels zoals de boompieper, zwarte specht of wespendief.

De site wordt na de werken ook volledig ingericht als onthaalpunt. Je vindt er informatie over de omgeving en met enkele nieuwe wandelpaden sluiten we het gebied aan op het wandelnetwerk de Merode.

Het beheer van het gebied komt na de werken in handen van Natuurpunt, die daarvoor schapen en geiten inzet. Het landschaps- en natuurherstel wordt gefinancierd met Blue-deal middelen in het kader van verdroging, natte natuur en bosuitbreiding. De firma Hens NV voert deze werken uit voor een bedrag van 494.403,29 euro.

Bekijk zeker de infoposters met foto's: