Optimale zuurtegraad bodem goed voor portemonnee en waterkwaliteit

Bij een optimale zuurtegraad (pH) van de bodem, verbetert zowel het financiële rendement voor de landbouwers als de waterkwaliteit. Die win-winsituatie is een belangrijke conclusie uit een studie van de Bodemkundige Dienst van België, in opdracht van de Vlaamse Landmaatschappij.

Op vraag van de Vlaamse Landmaatschappij, heeft de Bodemkundige Dienst van België een rapport opgemaakt om een beeld te krijgen van de relaties tussen bodem-pH en bekalking enerzijds en stikstofbemesting, nitraatresidu en nitraatuitspoeling anderzijds. De optimale pH van een bodem hangt af van de grondsoort, het humusgehalte en de teelt.

Als de bodem-pH niet optimaal is, neemt het gewas minder stikstof op. Door heel wat andere factoren, leidt een bodem-pH die uit balans is, niet automatisch tot een hoger nitraatresidu. Anderzijds staat vast dat de bodem-pH en bekalking het nitraatresidu beïnvloeden, alleen de mate waarin is variabel en sterk afhankelijk van andere factoren.
 

Bekalken verdient zich meer dan terug

De Vlaamse landbouwers lopen, doordat hun percelen een te lage pH hebben, samen 107 miljoen euro per jaar mis. De eenmalige investering om alle percelen in een optimale bodem pH te brengen via bekalking bedraagt 73 miljoen. Dat herstel moet voor de zuurste percelen weliswaar gespreid worden over enkele jaren. Na het herstel, is het ook zaak om de bodem-pH op peil te houden via een onderhoudsbekalking. Toch is het duidelijk dat bekalking zichzelf terugverdient door een betere stikstofopname en gewasopbrengst.
 

Ook milieuwinst bij optimale bodem pH

Bij een lineaire regressie, afgeleid uit een statistische analyse, zou bij een optimale bodem-pH op Vlaams niveau het nitraatresidu dalen met 2,5 % en de overeenkomstige stikstofuitspoeling met 1,5 %. Als wordt uitgegaan van de stikstofgewasrespons op de bodem-pH, zou het nitraatresidu dalen met 20 % en de corresponderende stikstofuitspoeling met 14 %. Dat is een eerder optimistische benadering, wellicht bevindt de werkelijkheid zich ergens tussenin.

Een ander nadeel van bodems met een lagere, niet optimale bodem-pH, is dat ze tijdens denitrificatieprocessen meer lachgas (N₂O) produceren. Dat is een sterk broeikasgas.

Koen Cochez van de VLM: “Het gebeurt niet vaak dat economie en ecologie zo sterk hand in hand gaan. Door te werken aan een optimale bodem-pH is dat wel het geval. Met dergelijke win-winsituaties zetten landbouwers stappen vooruit in het verbeteren van de waterkwaliteit.”
 

Enkele praktische tips

De keuze van kalksoort hangt af van het calcium- en magnesiumgehalte van de bodem. Gebruik een fijnere kalksoort als een snelle werking nodig is. Het is ook belangrijk om bekalking niet te combineren met organische bemesting of met fosfaat-, sulfaat- of ammoniumhoudende meststoffen. Hou er ook rekening mee dat bekalking tijdelijk de N-mineralisatie verhoogt. Dat betekent dat er minder kunstmest nodig is als er bekalkt wordt in het voorjaar. Landbouwers die bekalken op het einde van de zomer en in het najaar, zaaien het best een groenbedekker in.