Status focusbedrijf 2017 staat op het Mestbankloket

De landbouwers kunnen sinds 24 januari 2017 op het Mestbankloket nakijken of hun bedrijf in 2017 de status focusbedrijf of niet-focusbedrijf heeft. Focusbedrijven moeten extra maatregelen nemen op het vlak van bemesting. Een bedrijf wordt beschouwd als focusbedrijf door zijn ligging in focusgebied of door de evaluatie van nitraatresidubepalingen die werden uitgevoerd in 2016 of door het niet-naleven van opgelegde maatregelen in 2016. 

Kennisgeving via het Mestbankloket

Landbouwers kunnen hun status en bijhorende maatregelen raadplegen op het Mestbankloket (www.mestbankloket.be), in de rubriek Status bedrijf > Status. Er zijn verschillende types focusbedrijven, elk met hun eigen maatregelen. Een fiche met gedetailleerde informatie voor elk type focusbedrijf is beschikbaar op www.vlm.be > Mestbank > Bemesting > Focusbedrijf.

De landbouwers van wie de Mestbank het e-mailadres kent, ontvingen een e-mailbericht om hen te informeren over hun status. De andere landbouwers werden per brief op de hoogte gebracht.

Focusbedrijf door ligging in focusgebied

Een bedrijf wordt aangeduid als ‘focusbedrijf door ligging’ als meer dan de helft van zijn bedrijfsoppervlakte van 2016 in focusgebied 2017 ligt, tenzij het over een geldige vrijstelling beschikt. Focusgebieden zijn gebieden waar te veel nitraat uitspoelt naar het oppervlaktewater of grondwater. Die gebieden worden jaarlijks afgebakend op basis van de evaluatie van de meetresultaten van het MAP-meetnet en het grondwatermeetnet. De afbakening van de focusgebieden is terug te vinden op www.vlm.be (zoekterm ‘focusgebied’).

Focusbedrijf door evaluatie nitraatresidu 2016 of niet naleving maatregelen in 2016

Een bedrijf wordt aangeduid als ‘focusbedrijf met maatregelencategorie 1, 2 of 3’ op basis van 4 criteria: een negatieve evaluatie van nitraatresidubepalingen (= nitraatresiducategorie), de vergelijking van de nitraatresiducategorie van het voorgaande jaar met de huidige nitraatresiducategorie, het niet-nemen of verhinderen van nitraatresidubepalingen en het niet-naleven van opgelegde maatregelen in 2016. De maatregelencategorie 1, 2 of 3 bepaalt welke maatregelen moeten nageleefd worden in 2017.

In het najaar van 2016 werden 11634 bedrijven geselecteerd voor de bepaling van het nitraatresidu op één perceel van het bedrijf (perceelsevaluatie) of op meerdere percelen (bedrijfsevaluatie). De betrokken landbouwers kunnen de resultaten en de evaluatie van de nitraatresidubepalingen in 2016 raadplegen op het Mestbankloket, in de rubriek: Staalnames > Bodem > Nitraatresidu.

Bedrijven waar een bedrijfsevaluatie is uitgevoerd, krijgen de status ‘niet-focusbedrijf’ als uit die evaluatie een positieve beoordeling volgt en op voorwaarde dat alle maatregelen verbonden aan de bedrijfsstatus van 2016 nageleefd werden én er in 2015 of 2016 geen overtredingen vastgesteld werden of boetes of maatregelen na doorlichting opgelegd werden. Die bedrijven krijgen ambtshalve hun vrijstelling, ook al hebben ze daarvoor in 2016 geen aanvraag gedaan. Als de bedrijfsevaluatie van de gemeten nitraatresidu’s als onvoldoende is beoordeeld, wordt het bedrijf in 2017, afhankelijk van de ernst van de overschrijdingen, aangeduid als een focusbedrijf met maatregelencategorie 1, 2 of 3. Als er geen verbetering is van de nitraatresiducategorie in 2016 ten opzichte van de nitraatresiducategorie in 2015, verhoogt de status van het bedrijf met 1 categorie in 2017. Bijvoorbeeld, een bedrijf waarvan de bedrijfsevaluatie zowel in 2015 als in 2016 resulteerde in een nitraatresiducategorie 1, wordt in 2017 een ‘focusbedrijf met maatregelencategorie 2’.

Bij bedrijven met een perceelsevaluatie leidt een overschrijding ofwel tot een nieuwe perceelsevaluatie ofwel tot een bedrijfsevaluatie in 2017, afhankelijk van de status van het bedrijf in 2016, de ernst van de overschrijding en of het al het tweede jaar is dat er opnieuw eenzelfde overschrijding vastgesteld werd. Die bedrijven kunnen wel de status focusbedrijf hebben maar dan enkel op basis van de ligging in focusgebied. Daarop is een uitzondering: bedrijven met een perceelsevaluatie boven de tweede drempelwaarde in 2016 die bovendien al een overschrijding hadden boven de eerste drempelwaarde in 2015, worden ‘focusbedrijf met maatregelencategorie 1’ in 2017.

Het niet nemen van stalen heeft zware gevolgen. Wie in 2016 verplicht was om het nitraatresidu te laten bepalen op één perceel, maar nagelaten heeft dat te doen, wordt een focusbedrijf met maatregelencategorie 1 in 2017. Voor een bedrijf dat in 2016 een verplichte bedrijfsevaluatie moest doen maar dat niet gedaan heeft, wordt de status van het bedrijf in 2017 met 1 maatregelencategorie verhoogd (focusbedrijven door ligging worden focusbedrijf met maatregelencategorie 2). Voor wie de nitraatresidubepaling verhinderde, wordt de status van het bedrijf in 2017 ook met 1 maatregelencategorie verhoogd.

De niet-naleving van opgelegde maatregelen in 2016 leidt tot een categorieverhoging van de status in 2017 (ten opzichte van de status van 2016). Zelfs bij een positieve beoordeling van de nitraatresidubepalingen wordt de categorieverhoging bij het niet-naleven van de maatregelen doorgevoerd. Het nauwkeurig opvolgen van de opgelegde maatregelen is met andere woorden van groot belang. De Mestbank doet hier actief controles op.

Overzicht van de bedrijfsstatussen in 2017, rekening houdend met alle aspecten

Onderstaande tabel geeft een overzicht van het aantal landbouwers per bedrijfsstatus.

De maatregelen en gevolgen

De Mestbank legt maatregelen op aan alle focusbedrijven. Die gelden voor het hele kalenderjaar 2017 en zijn gericht op een maximale vermindering van het risico op uitspoeling van nutriënten. Voor focusbedrijven door ligging zijn de maatregelen relatief beperkt en bewerkstellingen ze een goede landbouwpraktijk. De belangrijkste maatregel betreft de verstrengde uitrijregeling. Ook moeten die landbouwers, als de teelt en de bodem het toelaat, een vanggewas zaaien. Voor focusbedrijven met maatregelencategorie 1 komt hierbij nog de verplichting om een bedrijfsevaluatie uit te voeren. Focusbedrijven met maatregelencategorie 2 en 3 krijgen naast de bovenstaande maatregelen nog bijkomende maatregelen opgelegd: een daling van de stikstofbemestingsruimte, een verstrengde transportregeling en het bijhouden van een bemestingsplan. Voor bedrijven die twee of meer jaar na elkaar als ‘focusbedrijf met maatregelencategorie 3’ werden gekwalificeerd, wordt de stikstofbemestingsruimte met 10% verlaagd en het verplichte areaal vanggewassen met 10% verhoogd ten opzichte van het vorige jaar.

Bedrijven waar de evaluatie van de nitraatresidubepaling(en) als onvoldoende beoordeeld is in 2016, moeten in het najaar van 2017 op eigen kosten nitraatresidubepalingen laten uitvoeren. Die bedrijven kunnen zowel focusbedrijven zijn als niet-focusbedrijven. Afhankelijk van de situatie, moeten de nitraatresidubepalingen gebeuren op 1 perceel of op bedrijfsniveau.

Een bedrijf dat aangeduid wordt als focusbedrijf met maatregelencategorie 2 of 3, kan in 2017 op geen enkel perceel derogatie toepassen. Niet-focusbedrijven, focusbedrijven door ligging en focusbedrijven met maatregelencategorie 1 kunnen wel derogatie toepassen, behalve op de percelen met een nitraatresidu-overschrijding. Niet-focusbedrijven met een positieve bedrijfsevaluatie kunnen op al hun percelen derogatie toepassen, ook op de percelen waar eventueel een nitraatresiduoverschrijding gemeten werd.

Bezwaarprocedure

Alle landbouwers kunnen tegen hun status als focusbedrijf en de opgelegde maatregelen een bezwaar indienen, uiterlijk op 15 maart 2017. Ze moeten daarvoor een aangetekende brief sturen naar het afdelingshoofd van de Mestbank, Ria Gielis, Gulden Vlieslaan 72, 1060 Brussel.

Aanvraag vrijstelling focusbedrijf voor 2018

Een landbouwer die een vrijstelling van de kwalificatie als focusbedrijf wil verkrijgen voor 2018, moet die uiterlijk op 1 juni 2017 aanvragen, via de rubriek Aanvragen op het Mestbankloket. Na 1 juni is de aanvraag definitief en moet verplicht een bedrijfsevaluatie uitgevoerd worden. De Mestbank selecteert in het najaar een aantal percelen waarop de aanvrager zelf het nitraatresidu moet laten bepalen. Als de bedrijfsevaluatie positief is, de maatregelen in 2017 werden nageleefd en als er geen andere overtredingen van de mestwetgeving vastgesteld werden in 2016 en 2017, wordt het bedrijf vanaf 2018 als niet-focusbedrijf beschouwd.

Let wel, de bedrijven die in 2017 reeds een bedrijfsevaluatie moeten uitvoeren, komen bij een goede evaluatie automatisch in aanmerking voor een vrijstelling als focusbedrijf in 2018. Die bedrijven moeten niet nog eens een vrijstelling aanvragen.

Begeleiding oordeelkundig bemesten

Landbouwers kunnen zich laten begeleiden om efficiënter te bemesten én lagere nitraatresidu’s te bereiken. Ze kunnen daarvoor terecht bij de dienst Bedrijfsadvies van de VLM en het Coördinatiecentrum Voorlichting en Begeleiding duurzame bemesting (CVBB).