Taskforce Weerbare Westhoek zet koers naar de toekomst

Na de uitzonderlijk hoge waterstanden in het IJzerbekken eind 2023 nam de Vlaamse Regering onmiddellijk actie met de oprichting van de Taskforce Weerbare Westhoek. De opdracht bestond erin de aangerichte schade snel te herstellen en de streek beter voor te bereiden op de toekomstige uitdagingen bij zowel natte als droge periodes. Twee jaar later is al een derde van de kortetermijnacties gerealiseerd. Stilaan verschuift de focus naar duurzame oplossingen op middellange en lange termijn, met extra aandacht voor waterkwaliteit. Een video moet de betrokkenheid bij deze uitdagingen vergroten.

De Taskforce Weerbare Westhoek werd opgericht onmiddellijk na de overstromingen in 2023 met vertegenwoordigers van de Vlaamse Landmaatschappij (VLM), de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM), De Vlaamse Waterweg nv, de Provincie West-Vlaanderen en de polderbesturen aangevuld met enkele experten op vlak van klimaat en hydrologie. Het IJzerbekken weerbaarder maken, kan immers alleen mits een goede samenwerking met alle betrokkenen.

"Het principe van de drie P's preventie, protectie en paraatheid blijft het uitgangspunt op korte en langere termijn", zegt covoorzitter van de Taskforce en provinciegouverneur Carl Decaluwé. "We moeten blijven inzetten op het voorkomen en beperken van schade door het onderhouden van installaties, dijken en oevers, maar ook door bijvoorbeeld regenputten te voorzien. Protectie slaat op de maatregelen om overstromingen te vermijden, door het water stroomopwaarts te bufferen en de afvoer te verzekeren. Tot slot moeten we paraat staan bij momenten van extreme regenval of droogte."

Twee jaar na de opstart van de Taskforce, werd al een derde van de kortetermijnacties voltooid. De overige acties moeten tegen eind 2028 afgerond zijn. De verschillende partners staan in voor de uitvoering. De Taskforce volgt de samenhang op. De uitvoering zit op schema.

Van kortetermijnacties naar bouwstenen voor de toekomst

Intussen richt de Taskforce haar blik ook op de toekomst. De klimaatverandering brengt meer droogte, hevigere regenval en verzilting met zich mee. De 200 voorstellen die in 2023 werden geformuleerd om het IJzerbekken weerbaarder te maken, zijn inmiddels herleid tot een 30-tal terreinmaatregelen verdeeld over zes bouwstenen. Zo werkt de Taskforce verder aan een geïntegreerd en actiegericht meerjarenprogramma.

"Met het geïntegreerd investeringsprogramma (GIP) wordt resoluut uitvoering gegeven aan het actieplan Weerbare Westhoek", beklemtoont Vlaams minister voor Mobiliteit, Openbare Werken, Havens en Sport Annick De Ridder. "Met versnelde uitvoering van baggerwerken en onderhoudswerken op en naast het water, werken we aan betrouwbare infrastructuur voor een efficiënt waterbeheer in de Westhoek en aan een vlotte scheepvaart op de bevaarbare waterwegen."

De eerste vier bouwstenen zijn de afvoercapaciteit verhogen van de IJzer, het Lokanaal, het kanaal Nieuwpoort-Duinkerke en de Ganzepoot in Nieuwpoort. De vijfde bouwsteen ruimte voor water is een belangrijke basis door actief in te zetten op de opslagmogelijkheden binnen het watersysteem zelf. De laatste bouwsteen voorziet in heel plaatselijke maatregelen zoals de bescherming of uitfasering van individuele woningen en landbouwbedrijven.

De lange termijnvisie vertrekt van het tijdelijk ophouden van water, het bergen en het pas afvoeren als het nodig is. Om het water tijdelijk op te houden, zijn bufferzones nodig dichter bij de bron van het stroomgebied. Het water bergen vraagt extra ruimte voor de waterloop zelf. Tot slot moet er een vlotte afvoer zijn in de piekperiodes. De maatregelen worden nu zorgvuldig onderzocht op effectiviteit en haalbaarheid en dit zowel voor de komende jaren als na 2050, rekening houdend met de effecten van klimaatverandering waaronder de stijgende zeespiegel.

"De klimaatverandering vraagt acties binnen en buiten de bedding van de waterlopen", stelt Vlaams minister voor Omgeving en Landbouw Jo Brouns. "Er is meer ruimte nodig om de streek te wapenen tegen natte en droge periodes. Vanuit de Vlaamse Regering zetten we daar sterk op in met de vernieuwde Blue Deal. De IJzer is een van de strategische gebieden. Een bijkomende uitdaging is de verzilting die bij droogte een bedreiging vormt voor de drinkwaterproductie, de landbouw en de veeteelt."

“Werken aan waterveiligheid in de Westhoek is een gedeelde verantwoordelijkheid”, weet West-Vlaams gedeputeerde voor Integraal Waterbeleid Bart Naeyaert. “Vanuit de provincie West-Vlaanderen dragen we bij om het onderhoud van het watersysteem te versterken en zoeken we mee naar koppelkansen om water in droge perioden beschikbaar te houden voor landbouw, industrie, natuur en recreatie.”

Samen IJzersterk

De Taskforce verruimt de blik en wil iedereen meenemen in de unieke situatie van het IJzerbekken. Met een video wil de Taskforce op een heldere wijze het watersysteem en de uitdagingen waar we voor staan, delen met het brede publiek.

"We moeten iedereen meekrijgen in het verhaal om een antwoord te kunnen bieden op de uitdagingen die de toekomstige natte en droge perioden met zich zullen meebrengen", weet covoorzitter van de Taskforce en gedelegeerd-bestuurder van De Vlaamse Waterweg nv Filip Boelaert. "Daarom zetten we ook in op communicatie. De video en nieuwe website weerbarewesthoek.be zijn daar de eerste aanzet voor."

De video bestaat uit verschillende delen: eigenheid van de streek, geschiedenis, toekomst, en werking van de Taskforce en heeft als ambitie om op een heel toegankelijke wijze aan iedereen te duiden waarvoor de Taskforce Weerbare Westhoek oplossingen aanreikt. Samen met de video lanceert de Taskforce vandaag ook een centraal informatiepunt www.weerbarewesthoek.be. Deze nieuwe website bundelt de initiatieven van alle partners in het actieplan voor een Weerbare Westhoek. De video krijgt er ook een plaats.

Meer info over de projecten die door de VLM worden opgevolgd lees je op onze website