Toeren in de Vlaamse Rand

6 juli 2021

Hallo! Ik ben Katrien, communicatiemedewerker bij de VLM. Collega Luc Vander Elst neemt me vandaag mee op een reis door de Vlaamse Rand rond Brussel. Zou ik hier graag wonen? Ik ben er niet zo zeker van. De stadsdrukte, het toenemend verkeer richting Brussel, het gemis aan groene en zuivere lucht… Toch probeert Luc mij te overtuigen. De VLM heeft al veel werk verricht en gaat nog heel wat investeren om van de Vlaamse Rand een plek te maken waar het heerlijk is om te leven en te werken. Ik ben alvast benieuwd! Toer jij met ons mee?

Luc neemt me mee naar Zaventem, één van de gemeenten waar het verhaal van het landinrichtingsproject Vlaamse Rand begon. Maar eerst maakt hij nog even duidelijk hoe we de Vlaamse Rand definiëren. Het gaat om de 19 gemeenten die grenzen aan Brussel of aan een faciliteitengemeente die grenst aan Brussel. Alfabetisch zijn dit dus: Asse, Beersel, Dilbeek, Drogenbos, Grimbergen, Hoeilaart, Kraainem, Linkebeek, Machelen, Meise, Merchtem, Overijse, Sint-Genesius-Rode, Sint-Pieters-Leeuw , Tervuren, Vilvoorde, Wemmel, Wezembeek-Oppem en Zaventem. De faciliteitengemeenten in de Vlaamse Rand zijn Drogenbos, Kraainem, Linkebeek, Sint-Genesius-Rode, Wemmel en Wezembeek-Oppem. Daar geldt een speciale taalregeling, omdat de overheid, ondanks het Vlaams statuut van die gemeenten, er ook in het Frans mag communiceren.

Openruimtenetwerk Woluwebekken

De grondslag van het landinrichtingsproject Vlaamse Rand ligt in het project Plateau van Moorsel. Een belangrijk onderdeel daarvan was het openruimtenetwerk Woluwebekken. Daarin deden de VLM en haar partners heel wat om de open ruimte en de natuur te behouden en te versterken. In de beekvalleien van de Kleine Maelbeek en de Wezembeek kregen drie parken een groen-blauwe inrichting: park Beekstraat in Wezembeek-Oppem, kasteelpark De Burbure in Kraainem en park Het Zeen in Zaventem. Beken werden er opnieuw opengelegd. Zo krijgt regen- en grondwater opnieuw een plaats in de vallei en kan het water opgevangen worden. In park het Zeen verdwenen twee asfaltwegen, zodat het park nu één groter en groener geheel is. Dankzij een nieuwe speeltuin en
fit-o-meter is het fijn om buiten te bewegen. Ook de aanleg van nieuwe wandel- en fietspaden draagt daartoe bij. We zorgden voor veilige verbindingen tussen de dorpskernen. De wandelgids Zaventem, Kraainem, Wezembeek-Oppem kan je downloaden op de website van de Vlaamse overheid.

Woluwe-Trawool-Floordambos

Vanuit Zaventem zetten we koers richting Vilvoorde. Daar staat het landinrichtingsplan Woluwe-Trawool-Floordambos in de startblokken. Het ontwerp is klaar en begin september start het openbaar onderzoek. Het project bevat drie verhaallijnen met de rivier Trawool als hoofdrolspeler. Ook hier willen we beken meer ruimte geven en grote natuurgebieden langs de beken verbinden. Dit zijn de natuurdomeinen 3 Fonteinen en Floordambos waar we de Trawool openleggen, wandelpaden aanleggen en wandelverbindingen creëren. En we doen dat niet alleen voor mensen. We zorgen er ook voor dat dieren zich veilig voelen. De brug over de E19 wordt een heus ecoveloduct!
Het is onze ambitie om een groen lint rond Machelen te realiseren, een recreatieve ketting van buurtparken en boszones. Van de ring rond Machelen rijden Luc en ik verder naar Grimbergen.

Maalbeekvallei Grimbergen

Als ik Luc onderweg hoor vertellen over wat we in Grimbergen hopen waar te maken, heeft hij mijn volle aandacht. Op de uitvoering is het wel nog even wachten (2022-2025).
Er zou een nieuw park komen ten zuiden van het vliegveld. Wandelaars en fietsers zullen kunnen gebruik maken van een betere verbinding tussen het centrum en het kanaal. Elke cultuurliefhebber zal blij zijn met de opwaardering van het erfgoed. Maar ook kinderen zullen blij zijn met een natuurlijk speelplein in de buurt van de Tommenmolen en speelplekken doorheen heel de vallei. Daarnaast krijgt ook andere recreatie kansen. Bij de Charleroyhoeve komt immers de eerste hengelvijver van Vlaanderen in een natuurreservaat. Ook komen er maatregelen voor waterbeheersing.
Aan het vliegveld stappen we opnieuw de auto in en geven het “Ronkelhof” in als GPS-bestemming.

Groene Noordrand

We komen bij het Ronkelhof, een unieke en beschermde vierkantshoeve uit de 18e eeuw. De eigenaar van de hoeve wil het hof in stand houden en mensen warm maken voor korte keten. Dat is meteen één van de doelstellingen van het project, het duurzaam verweven van landbouw met andere landschappelijke functies. Via het project ‘Voedsellandschap’ verrichten we hier waarschijnlijk baanbrekend werk om nieuwe vormen van lokale voedselvoorziening te integreren in ons openruimteverhaal. Samen met het Regionaal Landschap Brabantse Kouters, de betrokken gemeenten en tal van partners willen we werk maken van dit openruimtegebied met de Maalbeek als ruggengraat. Een externe studie heeft al een aantal mogelijkheden uitgestippeld. Momenteel loopt er een interne studie over de inrichting van de drie koutergebieden. Met de resultaten van beide studies gaan we vervolgens aan de slag om een landinrichtingsplan op te maken. Wil je al enkele blikvangers kennen? Dat zijn waterbeheersing, ecologie en erfgoed. En het project sluit aan op de grote infrastructuurwerken rond de R0, de grote ring rond Brussel. Daar profiteren we van om flankerende ecologische maatregelen te nemen: extra bebossing, een ecoduct, een groene corridor, enz. Van de ene hoeve rijden Luc en ik naar een andere, namelijk hoeve Hooghof in Asse.

Hooghof

In tegenstelling tot de drie vorige projecten, zijn we hier terug op een plek waar de resultaten van het VLM-werk zichtbaar zijn. Nog maar pas, dus er moet nog veel groeien en bloeien. Toch ben ik onder de indruk.
In 2013 kocht de VLM 37 hectare landbouwgronden rond deze historische abdijhoeve. Een zone rond wijk Wilgendaal kreeg een inrichting als parkgebied met een kleine hoogstamboomgaard en een hooiweide. Ook is er een wandelverbinding tussen Wilgendaal en de omgeving van het Hooghof. Enkele wegen en voetwegen kregen een opfrisbeurt. Luc en ik wandelen over de nieuwe weg aan Obbergen. De steenslagweg ruimde plaats voor een tweesporen-betonweg met groene middenstrook. Enkel aangelanden, landbouwverkeer en niet-gemotoriseerd verkeer mogen hier nog passeren. Het valt me op hoe rustig het hier is, ondanks de nabijheid van de R0.
We wandelen terug en lopen over het nieuwe vlonderpad. Enkele poelen zijn hersteld en er zijn nieuwe poelen aangelegd. Naast het waterbeheer hebben we hier ook de erosie aangepakt.
Ondertussen is het middag en zetten we ons neer op de nieuwe picknickbank in het parkje.
Heerlijk toch?

Molenbeek-Maalbeek

Luc en ik blijven in Asse voor het vervolg van onze reis door de Vlaamse Rand. In 2018 was ik al in het Kerremanspark voor de officiële opening, maar het is fijn om hier nog eens terug te komen. Misschien zou ik nu het één kilometer lange parklint eens kunnen testen op mijn loopschoenen? Want de open plekken, (speel)bossen, een poel met knuppelpad en verdoken natuurparels, maken van het Kerremanspark een prachtige omgeving om in te wandelen en te joggen. Als ik in het researchpark hier vlakbij zou werken, dan weet ik beslist waar ik wil lunchen of vergaderen. En dan zou ik kiezen om met de fiets naar het werk te komen. Dankzij landinrichting zijn er immers fiets- en wandelverbindingen die een veilig woon-werk- en woon-schoolverkeer bieden.
Luc vertelt mij dat in en rond het Kerremanspark de inheemse ringslang meermaals gespot is. De VLM zorgde voor waterpartijen en compost- en broedhopen, zodat het leefgebied van die schuwe en rustige slang kan worden uitgebreid.

Over compost gesproken, Luc en ik rijden verder naar de samentuin in Zellik, hier wat verderop. Het doel spreekt voor zich, namelijk “samen tuinieren” en dat in een ecologische tuin met bijzondere natuurwaarden. De kers op de taart is het samentuinhuis, een houtskeletbouw met een groendak. Een heuse ontmoetingsplek voor Zellikenaren die graag samenkomen om te tuinieren!

Zuun-Vogelzangbeek

Van het samentuinhuis in Zellik rijden Luc en ik via Dilbeek naar Sint-Pieters-Leeuw. Recent kocht de VLM hier 7,5 hectare aan gronden. In afwachting van de opmaak van een landinrichtingsplan willen we op onze gronden al experimenteren rond lokale voedselvoorziening. In het ruimere gebied van de Zuunbeek en de Vogelzangbeek willen we maatregelen nemen voor ontharding en waterbeheersing. We willen het water in de vallei de nodige ruimte geven. Er zijn immers twee wijken die regelmatig met wateroverlast te kampen hebben. De inwoners kregen begin jaren ‘80 nog bezoek van wijlen koning Boudewijn naar aanleiding van de ondergelopen straten en woningen. In 2023 willen we aan een ontwerp voor een landinrichtingsplan beginnen. Tegen die tijd hopen we ook Dilbeek en Drogenbos mee aan boord te hebben.
We moeten hier dus eerst nog heel wat schrijven. En schrijven, dat is nu dé link met het volgend project waar Luc en ik naartoe gaan.

Land van Teirlinck

We komen aan in het Land van Teirlinck, genoemd naar schrijver Herman Teirlinck. Hier in Beersel startte de VLM met één van de eerste inrichtingsprojecten in de Vlaamse Rand. Het project Land van Teirlinck bestaat uit drie deelprojecten, namelijk Kapittelbeek, Neerdorp en Molenbeekvallei. De eerste twee deelprojecten zijn volledig uitgevoerd. Het zou ons te ver leiden om hier uitgebreid over te vertellen. Als je daar dus meer wil over weten, dan kan je het lezen op de VLM-website. Het project Molenbeekvallei is nog in volle uitvoering. Het nieuwe natuurpark Alsembergse Beemd is een onderdeel. Luc en ik maken er de wandeling met woordzoeker. Leerrijk en tof tegelijkertijd!
In het park ontmoeten we een inwoonster van Dworp en stelden haar enkele vraagjes:

Woon je graag in de Vlaamse Rand en waarom?
“Ik woon heel graag in de Vlaamse Rand. Ik vind het hier heel mooi om te wandelen en te fietsen. Vroeger had ik het moeilijk om bergop te fietsen, maar nu met mijn elektrische fiets, is dat geen probleem. De landschappen zijn hier heel gevarieerd, je wandelt in bossen en tussen uitgestrekte velden. Aan de vaart in Lot is alles plat, in Dworp daarentegen, zitten er steile bergjes bij.”

Kom je vaak in het natuurpark Alsembergse Beemd?
“Ik kom heel regelmatig in de Alsembergse Beemd. Ik fiets er doorheen op weg naar Alsemberg en ik wandel er vaak met mijn man en kleinkinderen.”

Zijn er nog bijzondere plekjes die je aanbeveelt? Waarom zijn ze zo bijzonder?
“In Beersel vindt mijn kleinzoon het kasteel van Beersel dé max. Er is ook een mooi grasveld om te picknicken. Het park Frankveld is zeker ook een aanrader. In Alsemberg heb je natuurlijk dit mooie natuurparkje en ook het domein Rondenbos en Herisem is zeker één van mijn favoriete plekjes. Als je in Lot bent, moet je zeker fietsen of wandelen langs het kanaal aan de Chalet (Walravenstraat 27 in Lot). In Huizingen is het provinciedomein beslist een bezoek waard!”

Luc en ik nemen afscheid van deze lieve mevrouw en danken haar voor de prachtige foto van haar kleinzoon aan de poel. We geven haar ook even mee dat er naast Alsembergse Beemd nog projecten lopen binnen het deelproject Molenbeekvallei en dat ze meer info kan lezen op onze website.

Molenbeekvallei Sint-Genesius-Rode

Luc en ik verlaten het mooie park in Alsemberg en rijden verder naar Sint-Genesius-Rode. In deze gemeente liggen meerdere vijvers en de Kwadebeekvallei. De vijvers zouden zoveel meer kunnen betekenen voor de natuur als we ze beter inrichten. Concreet gaat het over de Schipvijver en de Geevaertvijver. Met enkele technische ingrepen en door de natuurlijke bron te benutten, kunnen we ervoor zorgen dat de vijvers meer water kunnen opslaan. Ook de vissen zullen ons erg dankbaar zijn.
Ben je een fan van lange wandelingen? Goed nieuws, want binnenkort kan je het Molenbeekwandelpad volledig volgen van station Rode naar station Lot. Samen met de NMBS creëren we een betere en veilige Groene Wandeling.

IJsevallei

Van de vijvers in Sint-Genesius-Rode gaan we naar de vijver aan school ’t Kasteeltje in Overijse. Die vijver werd begin januari leeggelaten: de start van een eerste uitvoeringsdossier in het landinrichtingsproject IJsevallei. De VLM zal een deel van het kasteeldomein heraanleggen en de vijver krijgt een natuurlijke inrichting. In het najaar zal je hier merken dat er bomen gekapt worden. Luc legt uit dat de kastanjebomen van de dreef niet meer levensvatbaar zijn. Er komen lindebomen in de plaats. Het park is rijk aan historische overblijfselen en die willen we in the picture zetten. Een toegankelijk park waarvan mensen kunnen genieten, daar gaan we voor! Verder speelt de IJse natuurlijk ook een belangrijke rol binnen dit project. Benieuwd naar de andere uitvoeringsdossiers? Lees het op onze website.

Noskoem

In Overijse geven we het beginpunt van onze reis terug in als GPS-bestemming. Onze toer is bijna rond! We komen terug aan in Zaventem. Hier begon het landinrichtingsplan Vlaamse Rand, maar gaat het ook nog verder. Met Noskoem, een vrij klein project dat zich spreidt over Nossegem en een stukje van Zaventem. Luc toont me enkele mooie toekomstbeelden die het studiebureau voor ons uitwerkte. Een verhard wachtbekken zal verdwijnen en maakt plaats voor een natuurlijke inrichting met een zijriviertje. Op de beelden zie ik ook hoe de bestaande begraafplaats meer de looks van een park zal krijgen en hoe het gebied “Imbroek” ingericht zal worden als groen-blauwe recreatieve zone.
Speelplezier verzekerd!

Weekendje weg

Zou ik nu zelf graag wonen in de Vlaamse Rand? Ik denk het wel. In elk van de 19 gemeenten zit wel een stukje groen waar het heerlijk vertoeven is. De Vlaamse Rand is rijk aan heel wat mooie wandelpaden en veilige fietspaden. Ook voor mijn kinderen heeft de rand rond Brussel heel wat speelmogelijkheden dus een weekendje weg zullen ze zeker fijn vinden.

Heb jij ook zin gekregen om te toeren in de Vlaamse Rand? Post je foto’s op onze facebookpagina of stuur ze naar [email protected].