Vijf erkende landschapsparken voor Vlaanderen

Op 13 oktober heeft de Vlaamse Regering op voorstel van ministers Demir en Diependaele de erkenning van negen Vlaamse Parken goedgekeurd. Daaronder vijf Landschapsparken: Zwinstreek, Grenzeloos Bocageland, Vlaamse Ardennen, Maasvallei en Hart van Haspengouw. Wat is dat eigenlijk, een Landschapspark? En hoe verliep de selectie? We vroegen het aan Els Hofkens en Karl Cordemans van de VLM, die de oproep voor de landschapsparken coördineerden.

20 oktober 2023

Els: In een Landschapspark gaan landschapsontwikkeling, recreatie, natuur, erfgoed, landbouw, wonen, bedrijvigheid en toerisme hand in hand. Het accent ligt op de verschillende functies van het gebied en de eeuwenlange wisselwerking tussen mens en natuur. De erkenning als landschapspark moet de identiteit en de kwaliteit van het landschap versterken en creëert zo kansen voor streekontwikkeling. De selectie is het mooie resultaat van een bottum-up proces dat in april 2021 gestart is.

Waarom was de erkenning van Landschapsparken en Nationale Parken nodig?

Karl: Maatschappelijk staan we voor een aantal grote uitdagingen zoals de klimaatcrisis en de biodiversiteitscrisis. De Vlaamse regering heeft zich internationaal geëngageerd om die een halt toe te roepen en heeft onder andere de goedkeuring van de Vlaamse Parken opgenomen in het regeerakkoord. Het is immers belangrijk om de kwaliteit van het landschap te verbeteren, met respect voor de streekidentiteit. Mensen hebben ook nood aan meer belevingsvolle open ruimte, groen en natuur. De Vlaamse parken bieden dan ook hefbomen voor toeristische ontwikkeling.

De voorbije jaren werden in Vlaanderen verschillende gebiedscoalities opgericht. Dat leidde tot een veelheid aan parken met zelfverklaarde statuten zonder juridische basis en met diverse invullingen. Nu is er dus een beleidskader voor die statuten en een verankering in de wetgeving, waarmee de gebiedscoalities structureel ondersteund en begeleid kunnen worden.

Vlaamse Ardennen - Koppenberg - Bjorn Snelders

Els: De jury, die bestond uit een commissie van experten, heeft uiteraard vooral gekeken naar de mate waarin een gebied beantwoordt aan de criteria. Een landschapspark is minimaal 10.000 hectare groot, vormt een landschappelijk geheel, bestaat uit minstens 70% open ruimte, 35% landschappelijk erfgoed, 15% beschermde natuur, kent een hoge mate van verwevenheid tussen diverse functies én heeft internationale uitstraling. Bij grensoverschrijdende Landschapsparken ligt minstens 5000 hectare in Vlaanderen.

De ingediende dossiers waren van een hoge kwaliteit. Alle gebiedscoalities hebben een enorme groei doorgemaakt op de korte tijd (14 maanden) dat ze hun masterplan hebben uitgewerkt. Bij één kandidaat hebben de coalitiepartners beslist om toch geen definitieve kandidatuur in te dienen en één kandidaat kreeg geen erkenning. De commissie heeft de lat bewust hoog gelegd in haar beoordeling. Dat is in het belang van de internationale geloofwaardigheid van de Vlaamse Parken.”

Haspengouw - Reading between the lines - Bjorn Snelders

Hoe gaat het nu verder?

Karl: De erkende Landschapsparken starten nu met de realisatie van hun toekomstvisie, die ze hebben uitgeschreven in een masterplan. Binnen de 6 maanden moet er per erkend park formeel een rechtspersoon als parkbureau worden aangeduid door de minister. Dat parkbureau zal instaan voor het management van het park vanaf 2024. Vanaf 2024 krijgen de Landschapsparken dan ook subsidies voor hun werking, die ze met minstens 20% moeten aanvullen met eigen middelen.

De erkenning is zonder einddatum, maar wordt wel periodiek geëvalueerd. Elke zes jaar moet een nieuw operationeel plan worden ingediend en goedgekeurd. Elke drie jaar gebeurt er een mid-term review van het operationeel plan. Elke 24 jaar moet bovendien een nieuw masterplan worden opgemaakt en goedgekeurd door de Vlaamse Regering. Net zoals de Nationale Parken kunnen de Landschapsparken rekenen op verdere begeleiding door het Vlaams Parkenbureau. Proficiat alvast aan de erkende parken. We wensen ze veel succes!”