Weidevogels krijgen natte voeten in Brugse polders

In de Brugse Polders, op de grens van Brugge en Meetkerke, heeft de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) twee plas-draszonnepompen of weidevogelpompen geïnstalleerd. De pompen zorgen – in combinatie met beheerovereenkomsten voor weidevogelbeheer – voor een optimale natte omgeving voor weidevogels zoals grutto en tureluur. “De laatste jaren zien we de interesse voor weidevogelmaatregelen toenemen. Erg hoopgevend”, zegt Stijn De Winter, bedrijfsplanner bij de VLM. 

​Voor veel vogelspotters luidt de kenmerkende roep van de grutto (GRUT-too GRUT-too) eind februari de komst in van de lente. De in Afrika overwinterende vogel strijkt dan neer op natte graslanden waar hij zijn nest maakt en naar voedsel zoekt, vooral regenwormen en emelten. Dat tafereel is ook in de Brugse Polders te aanschouwen, waar naast grutto ook tureluur en kievit komen broeden. Ook zij zijn er druk in de weer met het afbakenen van hun territorium en het grootbrengen van hun jongen. ​ 

De weidevogels hebben het echter niet onder de markt – hun aantallen nemen jaar na jaar af. Niet alleen wordt het leefgebied steeds kleiner door verstedelijking, ook de kwaliteit van het overgebleven leefgebied gaat achteruit. Kruidenrijke graslanden hebben plaatsgemaakt voor snelgroeiend eiwitrijk gras als voedsel voor hoogproductieve melkkoeien. Dat gras wordt in het voorjaar vroeg ​ gemaaid. Zo vroeg dat de weidevogels hun eieren niet kunnen uitbroeden. Als dat wel lukt zijn de kuikens vaak niet vliegensklaar. ​ 

In het soortenarme gras komen weinig insecten voor zodat het voedselaanbod voor kuikens laag is. Ook het verdrogen van graslanden is een knelpunt. De graslanden drogen zo sterk uit dat wormen zich niet meer aan de oppervlakte laten zien. Hardere bodems hebben als gevolg dat de gevoelige snavels van de grutto’s er niet meer doorheen kunnen. De wijze waarop grasland vandaag beheerd wordt, grijpt dus in op het broedsucces van die graslandvogels. 

Beheerovereenkomsten weidevogelbeheer 

Samen met landbouwers die de weidevogels niet willen zien verdwijnen, werkt de Vlaamse Landmaatschappij aan een betere omgeving voor grutto, kievit en tureluur. In weidevogelgebieden over heel Vlaanderen en dus ook in de Brugse Polders. “We doen dat in de eerste plaats via onze beheerovereenkomsten voor weidevogelbeheer”, zegt bedrijfsplanner Stijn De Winter van de VLM. “Daarmee stimuleren we landbouwers om hun graslanden later te maaien of de veebezetting te beperken. Voor hun inspanningen ontvangen de landbouwers jaarlijks een vergoeding.” ​ 

“Sommige landbouwers willen zelfs een stap verder gaan dan de beheerovereenkomst” 

Als bedrijfsplanner bekijkt Stijn samen met geïnteresseerde landbouwers welke beheerovereenkomsten mogelijk zijn op het landbouwbedrijf en helpt hen bij het invullen van hun aanvraagformulier. Ook tijdens de looptijd van de beheerovereenkomst – vijf jaar – biedt Stijn hen persoonlijke begeleiding aan. “De laatste jaren zien we de interesse voor weidevogelmaatregelen toenemen. Erg hoopgevend”, zegt Stijn. “Sommige landbouwers willen zelfs een stap verder gaan en dat juichen we uiteraard toe.” 

Weidevogelpompen 

De stap verder waar Stijn het over heeft, zijn de zogenaamde plas-draszonnepompen of weidevogelpompen. Die pompen met behulp van zonne-energie water uit een sloot of waterloop op het aangrenzende weiland. Dat zorgt voor een tijdelijke vernatting van de weilanden, tijdens ​ en vlak voor en na de broedperiode. Weidevogels gebruiken die zones als balts-, foerageer, - en slaapplaatsen. Kuikens zijn in plas-draszones mobieler en kunnen bij gevaar makkelijk schuilen in het aangrenzende hoge gras. Zo zorgen plas-draszones ook voor grotere ​ overlevingskansen van de kuikens. 

"We installeerden de pompen bewust hier. Weidevogels zijn erg honkvast.” 

“Eind februari hebben we twee weidevogelpompen geïnstalleerd op percelen op de grens van Brugge met Meetkerke”, vertelt Stijn. “Op beide percelen loopt een beheerovereenkomst weidevogelbeheer en allebei herbergen ze al jaren heel wat weidevogels. We installeerden de pompen bewust hier omdat weidevogels erg honkvast zijn – ze zijn moeilijk naar andere percelen te lokken. Het is dan ook op die percelen dat we het broedsucces willen verhogen met onze weidevogelpompen. Bovendien leenden de percelen zich perfect voor een tijdelijke vernatting. Het ene perceel is komvormig en het andere is dooraderd met zeer oude laantjes. Ze zouden zelfs al dateren van de middeleeuwen.” 

Zin om een kijkje te komen nemen? Ook het Agentschap voor Natuur en Bos beheert er weidevogelpercelen in het natuurgebied De Lage Moere en heeft er een mooie wandelroute uitgestippeld. Meer info op www.natuurenbos.be/lagemoere. 

 ​