Bemest op maat en voorkom meststoffenverlies naar het grond- en oppervlaktewater

Op 16 februari start het nieuwe bemestingsseizoen.

Voor de waterkwaliteit is het belangrijk dat de landbouwers op een oordeelkundige manier bemesten volgens de 4 j’s, zodat meststoffen maximaal naar de plantgroei gaan en zo min mogelijk uitspoelen naar het grond- en oppervlaktewater. Dat kan door de juiste mestsoort en juiste dosis te gebruiken, op het juiste tijdstip te bemesten en met de juiste bemestingstechniek.

Op het vlak van regelgeving zijn er dit jaar twee specifieke aandachtspunten: de kaart met de gebiedstypes is aangepast en er is wellicht geen derogatie in 2023.

Kaart met gebiedstypes is aangepast

In het Mestdecreet is bepaald dat de afstroomzones in Vlaanderen ingedeeld worden in 4 gebiedstypes, op basis van de waterkwaliteit in de afstroomzone, en dat er elke twee jaar een evaluatie komt van die indeling.

De Vlaamse Regering heeft op 3 februari principieel het besluit goedgekeurd met de nieuwe indeling van de afstroomzones in de 4 gebiedstypes die zal gelden vanaf 2023.

Voor het bepalen van die nieuwe indeling zijn de evaluatiecriteria toegepast zoals ze strikt zijn vastgelegd in het Mestdecreet. Op basis van de globale evolutie van de waterkwaliteit blijkt duidelijk dat de inspanningen rond waterkwaliteit onverminderd moeten worden voortgezet. De lopende gesprekken in functie van het Mestactieplan (MAP) 7 zijn daarbij essentieel.

In afwachting van de uitwerking van het MAP 7 blijft de bestaande regelgeving van kracht. Daarnaast besliste de Vlaamse Regering dat in 2023 dezelfde equivalente maatregelen toegepast kunnen worden als in 2022. Over het besluit wordt nog het advies ingewonnen van de Raad van State.

Het areaal in gebiedstype 0, de gebieden met een goede waterkwaliteit, neemt helaas af met 5% ten opzichte van de start van MAP 6. Positief is dat het areaal in de gebiedstypes 2 en 3, dat zijn de gebieden met de slechtste waterkwaliteit, met 5% daalt ten opzichte van de start van MAP 6 in 2019. ​

Hoewel er nu minder landbouwers zijn met percelen in de gebiedstypes 2 en 3, zijn er een aantal landbouwers die voor het eerst percelen hebben in de gebiedstypes 2 en/of 3. Zij moeten voor het eerst gebiedsgerichte maatregelen toepassen.

Wie gebiedsgerichte maatregelen moet toepassen, moet rekening houden met strengere bemestingsnormen, de verplichting om vanggewassen in te zaaien en verscherpte bemestingsrechten. Daarnaast gelden er specifieke regels voor het vervoer van mest:

Landbouwers vinden op het Mestbankloket terug in welke gebiedstypes hun percelen liggen.

Bescherm de waterkwaliteit

De meest recente cijfers tonen aan dat de waterkwaliteit niet goed is. De nitraatstikstofresiduwaarden van bodemanalyses in het najaar van 2022 liggen een stuk hoger dan die in het najaar van 2021. Dat zal zich vertalen in een achteruitgang van de waterkwaliteit dit winterjaar. Momenteel is al op 22 % van de MAP-meetpunten de drempelwaarde van 50 mg nitraat per liter overschreden. Dat is evenveel als in het hele winterjaar 2021-2022.

Daarom vragen we aan alle landbouwers om oordeelkundig te bemesten. Wees zuinig met het toedienen van mest en bemest op maat, op basis van een perceelsspecifiek bemestingsadvies.

Momenteel geen derogatie

De derogatie voor Vlaanderen liep af op 31 december 2022. Momenteel overleggen de landbouw-, milieu- en natuurorganisaties over een nieuw voorstel van mestactieplan (MAP 7). Op uitdrukkelijke vraag van Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir heeft de VLM bij de Europese Commissie een nieuwe derogatie bepleit. De Commissie liet daarop weten dat ze zeer bezorgd is over de waterkwaliteit in het landbouwgebied in Vlaanderen en dat ze een derogatie in de huidige situatie niet kan ondersteunen. De Vlaamse overheid neemt aan dat er in 2023 dus geen derogatie in Vlaanderen zal zijn.

De VLM roept landbouwers daarom op om zich te houden aan de maximale bemestingsnormen van 170 kg N/ha uit dierlijke mest. Mest die niet kan worden gebruikt als meststof op landbouwgrond, moet in de opslag blijven of worden verwerkt.

Specifiek aandachtspunt: percelen in natuurgebied waarop de norm van 2GVE/ha van toepassing is, mogen niet worden bemest

Percelen waar de norm van 2GVE/ha op jaarbasis van toepassing is, mogen niet worden bemest. Er is alleen begrazing door maximaal 2 grootvee-eenheden per hectare toegestaan. Sommige landbouwers beseffen onvoldoende dat ze percelen hebben met de norm van 2GVE/ha.

Het is belangrijk dat alle landbouwers hun persoonlijke overzicht 'berekening bedrijfsafzetruimte 2022' met bijhorende toelichting bekijken. Dat vinden ze terug op het Mestbankloket, onder de rubriek Gronden > Bemestingsnormen.

Andere relevante informatie

Op de VLM-website vindt u uitgebreide informatie terug over de uitrijregeling, de emissiearme aanwending van mest, de afstandsregels tot waterlopen, de teeltvrije zone en andere regels voor het aanwenden van mest. U vindt er ook informatie terug over de opslag en het vervoer van mest.

Slim bemesten en werken aan een betere bodem- en waterkwaliteit met de hulp van B3W

Slim bemesten is goed voor het milieu en voor je portemonnee. Hoe je dat kunt doen lees je in de folder '9 tips voor een beredeneerde bemesting' van B3W. ​
​​
​B3W is de Begeleidingsdienst voor Betere Bodem- en Waterkwaliteit en partner van de VLM voor de begeleiding van landbouwers naar duurzaam bodem- en nutriëntenbeheer.

B3W helpt landbouwers graag op weg via thematische uitwisselingsmomenten en focusgroepen. ​
​​
​Tijdens thematische uitwisselingsmomenten vertellen en tonen landbouwers hoe ze te werk gaan op hun bedrijf. In focusgroepen werken een aantal landbouwers samen om technieken toe te passen waar ze nog niet mee vertrouwd zijn of proberen ze innovatieve technieken uit.

B3W is een begeleidings- en voorlichtingsdienst die wordt gefinancierd door de Vlaamse overheid en bestaat uit diverse onderzoeks- en praktijkcentra voor land- en tuinbouw. Landbouwers kunnen bij hen terecht voor ondersteuning bij een duurzaam nutriëntenbeheer en een goede bodemkwaliteit. Meer info: https://b3w.vlaanderen.be ​ ​ ​