Hoe kijken landbouwers naar beheerovereenkomsten en wat is nodig om hen te overtuigen?

De beheerovereenkomsten krijgen een belangrijke rol toebedeeld voor het behoud en de verbetering van de biodiversiteit op landbouwgronden en worden ruim door de EU en de nationale overheden ondersteund. In kader het PARTRIDGE-project werden in 5 Europese regio’s landbouwers bevraagd over hun visie met betrekking tot beheerovereenkomsten en is onderzocht wat nodig is om landbouwers meer beheerovereenkomsten te laten sluiten.

In het PARTRIDGE-project, dat kadert binnen Interreg Noordzeeregioprogramma, liep een bevraging met als doel de mening van landbouwers te verzamelen over een reeks onderwerpen die betrekking hebben op de beheerovereenkomsten: meer bepaald de beheerpakketten en de flexibiliteit ervan, de vergoedingen, de administratie die erbij komt kijken, de controle, de advisering en de populaire maatregelen. ​
​Na een kwalitatieve analyse op basis van diepte-interviews (2022) volgde ook een uitgebreide online-enquête. Ruim 890 landbouwers en jagers verspreid over de vijf betrokken regio’s hebben hierop geantwoord. Deze resultaten werden verwerkt in een kwantitatief rapport. De voornaamste bevinden leest u hierna:

Advisering

Voor de meeste landbouwers is het ontvangen van advies cruciaal voor het oordeelkundig uitvoeren van hun beheerovereenkomst. Deze adviezen worden door verschillende instanties gegeven: de overheid, adviseurs van boerenclusters, landbouwadviseurs en adviseurs vanuit natuurorganisaties, en hebben vooral betrekking op het kiezen van de juiste pakketten en op technische vragen. Voor de meeste respondenten is het cruciaal dat het advies gratis is, al is er toch een verschil tussen de regio’s. Landbouwers in het Verenigd Koninkrijk blijken het meest bereid om voor dit advies te betalen.

Motivatie om deel te nemen

Meer dan de helft van de respondenten gaven aan deel te nemen om hun steentje bij te dragen aan het behouden en versterken van fauna en flora, om te werken aan een beter leefmilieu en om een goed gevoel over hun landbouwbedrijf te hebben. Landbouwers die nog niet deelnemen, vinden dat ze zonder vergoeding al heel wat inspanningen leveren voor het leefmilieu. De vergoeding blijft voor heel wat landbouwers cruciaal om deel te nemen, maar dit scoorde lager dan andere elementen van motivatie. Relevant is ook dat nog steeds 15% van de respondenten aangaf beheerovereenkomsten niet te kennen.

Bloemenblokken, vogelakkers, niet-geoogste granen en biodiverse graslanden scoren het hoogst in aantal. Landbouwers die andere contracten afsloten, stonden er ook voor open om voor deze pakketten overeenkomsten te sluiten.

Flexibiliteit en een hogere rechtszekerheid

Veel landbouwers vragen meer flexibiliteit in de contracten voor beheerovereenkomsten zodat ze gepaster kunnen omgaan met onkruidproblemen en weersomstandigheden. Ook meer flexibiliteit in zaai- en maaidata, het verplaatsen van maatregelen en het ontwerpen van meer geschikte eigen zaadmengsels en gepast predatiebeheer kwamen regelmatig terug in de antwoorden.

De landbouwers wensen ook meer flexibiliteit in de looptijd van de contracten, en/of vrijstelling van soms langdurige contracten. Mogelijk nog belangrijker is dat de meeste landbouwers zich zorgen maken om eventuele risico’s op mogelijke wettelijke beschermingen als het gevolg van het sluiten van beheerovereenkomsten en een blijvende impact op de rest van hun bedrijfsvoering.

Meer zelfcontrole als vervanging van inspecties, een grotere waardering door de maatschappij voor hun inspanningen en respect voor de beheerovereenkomsten (bv niet betreden van grasstroken) en mindere geldelijke straffen indien problemen in de uitvoering van de maatregelen worden vastgesteld, zouden ook kunnen bijdragen tot meer enthousiasme in de sector om nieuwe overeenkomsten te sluiten.

Vergoeding

Het ontvangen van een vergoeding is cruciaal voor alle landbouwers om een contract af te sluiten. Over hoe hoog die vergoedingen moeten zijn, liepen de reacties wat uiteen. ​ Globaal stelden de landbouwers met een beheerovereenkomst een gemiddelde verhoging van de vergoeding voor van 18%, diegene zonder beheerovereenkomst stelden 29% verhoging voor. Eén derde van de landbouwers wil een substantieel hogere vergoeding voor de Partridge vogelakkers.

Conclusies

Om landbouwers blijvend te engageren, zijn een grotere flexibiliteit in de pakketten en een hogere vergoeding zeker aan te raden. Dit kan vermijden dat landbouwers sneller afhaken of niet instappen in een beheerovereenkomst omdat via reguliere productie (al dan niet tijdelijk) meer inkomsten gegeneerd kunnen worden.

Extra acties om het draagvlak te verhogen bij het brede publiek voor de inspanningen van de landbouwers, kunnen zeker ook bijdragen tot een grotere bereidheid bij landbouwers om een beheerovereenkomst te overwegen en/of ermee door te gaan.

>>> lees het volledige rapport (Engelstalig)

>>> meer achtergrondinfo over het project Partridge in Vlaanderen

>>> naar de algemene projectwebsite (Engelstalig)

>>> video stand van zaken Partridge anno 2022 in Vlaanderen

>>> vragen over het rapport: Nel Ghyslinck, nel.ghyselinck@vlm.be