Samen sterk voor bodemherstel

Meer dan 100 personen en organisaties hebben zich kandidaat gesteld om “bodempionier” te worden. Het Departement Omgeving, OVAM en de Vlaamse Landmaatschappij starten binnenkort met een selectie van 10 van hen een lerend netwerk op, om de bodemzorg in Vlaanderen naar een hoger niveau te tillen.  

Gezonde bodems zijn net zo belangrijk voor het leven op aarde als schone lucht en water. We hebben ze nodig om gezonde gewassen te kweken en ze herbergen een kwart van de biodiversiteit op aarde. Bovendien slaan ze koolstof op en dienen ze als waterbuffer. Maar door ons intensief gebruik van de bodem is de bodemgezondheid afgenomen, neemt de bodemverdichting toe en worden bodems gevoeliger aan erosie. Europa verwacht van de lidstaten dat onze bodems zich tegen 2050 in een goede staat bevinden. Hoe kunnen we een versnelling hoger schakelen in Vlaanderen? Hoe zorgen we ervoor dat onze vruchtbare bodems zich herstellen, terwijl bodemregeneratie een nog enigszins onbekend werkveld is? ​ 

Greet Pauwels van de VLM: “Er zijn pioniers, vooral in de land- en tuinbouw, die innovatieve methoden zoeken en uittesten om de bodem te herstellen. Denken we bijvoorbeeld aan landbouwers Peter Bauwens en Kris Heirbaut die VLM recent in beeld bracht, en ook aan de Mestmeesters. Ze boeken vaak mooie resultaten met nieuwe technieken, maar hun kennis is op dit moment nog maar weinig gedeeld. Met het programma ‘Grond+Zaken’ van het Open Ruimte Platform starten we daarom eind dit jaar een pioniersnetwerk op. Het zal de praktijk van goede bodemzorg verkennen over alle sectoren heen. We hebben daarvoor bodempioniers gezocht, voortrekkers die op hun land experimenteren met bodemregeneratie, of die bereid zijn om dat te doen in de nabije toekomst. Ze zullen onder elkaar en met experts kennis kunnen uitwisselen om hun praktijkmethodes te verbeteren. Die kennis willen we dan verder verspreiden.” 

regenwormschimmeldraden in de bodem

Dat bodemzorg leeft in Vlaanderen, bleek alvast uit de oproep bodempioniers die het Departement Omgeving, OVAM en de VLM deden op 28 oktober. We ontvingen in twee weken tijd meer dan 100 kandidaturen. Een bonte mengeling van landbouwers, tuinbouwers, bodemexperten, tuinaanleggers en bosbeheerders blijkt geïnteresseerd te zijn om in 2025 actief te werken aan de regeneratie van hun bodem en 11 keer samen te komen, van elkaar te leren en de nieuwe kennis verder uit te dragen.

Greet Pauwels: “We hadden vooraf beslist om een netwerk te vormen van 10 pioniers. Er werd massaal gereageerd en daar zijn we heel blij mee. We gaan nu zorgvuldig alle kandidaturen doornemen en afwegen, want we willen komen tot een zo divers mogelijke groep van bodempioniers. Dat zal ongetwijfeld leiden tot rijke resultaten.” ​ 

Het uiteindelijke doel van het lerend netwerk is de kennis over bodemgezondheid en bodemherstel in Vlaanderen te vergroten en te verspreiden. Die kennis moet leiden tot betere praktijken, want regeneratieve bodemzorg moet de norm worden voor alle landgebruikers. En daar heeft elke Vlaming belang bij, want een gezonde bodem is essentieel voor onze voedselvoorziening, onze gezondheid, de biodiversiteit en het klimaat. ​
​

En wanneer gaan de bodempioniers echt van start?

Greet Pauwels: “Nog voor het einde van het jaar maken we bekend wie de 10 bodempioniers zijn, via https://pers.vlm.be en de website Grond+Zaken. Op vrijdag 17 januari 2025 komen de pioniers een eerste keer samen. De kandidaten die niet geselecteerd zijn, zullen we regelmatig informeren. Het is hoopgevend dat er zoveel interesse is in een gezonde bodem en we zullen er alles aan doen om die levend te houden en te voeden!” ​